Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 56 ετών από την έναρξη του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-59) και της στάσης που τήρησε η τότε ηγεσία του ΑΚΕΛ, θα ήθελα να παραθέσω τις απόψεις δύο κορυφαίων, τότε, ηγετικών στελεχών του κόμματος αυτού.

Ο τότε Βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Ανδρέας Φάντης δημοσίευσε σειρά άρθρων με τίτλο «Ο Αγώνας της ΕΟΚΑ και οι Συμφωνίες Ζυρίχης».

Στις 25.5.1992 αναφέρει, μεταξύ άλλων, στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» ο τότε υπ’ αριθμόν δύο στην ηγεσία του ΑΚΕΛ μετά τον Εζεκία Παπαϊωάννου:

«Το μεγάλο μειονέκτημα και πέρα ως πέρα αρνητικό, που βαρύνει την ηγεσία του ΑΚΕΛ -και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου- έγκειται στο ότι κατρακύλησε σε ένα χαμηλό επίπεδο και χρησιμοποίησε για την ΕΟΚΑ και τους μαχητές της ανοίκειους υβριστικούς χαρακτηρισμούς - προβοκάτορες, βαρελότους, ψευδοδιγενήδες και μερικούς ακόμα και πράκτορες της Ιντέλιτζες Σέρβις. Το να παρασυρθεί το ΑΚΕΛ σ’ αυτόν τον κατήφορο απαράδεχτων χαρακτηρισμών και σε ιδιαίτερες ομιλίες σ’ ένα χυδαίο υβρεολόγιο πολύ συνέτειναν οι αδυναμίες τού χαρακτήρα και ο τυφλός φανατισμός τού τότε Γ.Γ. της Κ.Ε. Όσοι γνώρισαν από κοντά τον μ. Παπαϊωάννου, οι πιο στενοί συνεργάτες του -και ο υποφαινόμενος υπήρξε ένας από αυτούς- όπως κι εκείνοι που έζησαν μαζί του σαν κρατούμενοι στη Δεκέλεια και στις Κεντρικές Φυλακές, έχουν προσωπική πείρα και "ιδίαν γνώσιν", ότι με τον οξύθυμο χαρακτήρα του πολλές φορές με το παραμικρό γινόταν "έξω φρενών", κραύγαζε σαν άνθρωπος "εκτός εαυτού" και χρησιμοποιούσε αδίστακτα και πληθωρικά χυδαίους χαρακτηρισμούς του πεζοδρομίου και του πλούσιου τουρκικού λεξιλογίου σ’ αυτόν τον τομέα».

Έτερον κορυφαίον, τότε, ηγετικό στέλεχος του ΑΚΕΛ, ο Γεν. Γραμματέας της ΠΕΟ Ανδρέας Ζιαρτίδης, σε μακράν εξομολόγηση -για πολλά θέματα- που κατέγραψε ο Πανίκος Παιονίδης στο βιβλίο «Ανδρέας Ζιαρτίδης - Χωρίς Φόβο και Πάθος», που αποτελεί ένα είδος βιογραφίας του Ανδρέα Ζιαρτίδη, στο κεφάλαιο V με τίτλο «Ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ και το ΑΚΕΛ», απαντώντας στο ερώτημα για τη θέση του ΑΚΕΛ για τον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ, είπε μεταξύ πολλών άλλων και τα εξής:

«Ο αγώνας της ΕΟΚΑ είναι, όπως ξέρεις, γνωστός, σαν ο Απελευθερωτικός Αγώνας 1955-1959. Ήταν ένα σοβαρό θέμα η έναρξη εκείνου του αγώνα για το οποίον το Κόμμα δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορο για την κατάσταση που δημιουργείτο. Το θέμα που θέλω να τονίσω είναι το εξής: Η έναρξη εκείνη του αγώνα μάς ξάφνιασε σαν ΑΚΕΛ; Μας κατέλαβε εξ απροόπτου; Και η απάντηση είναι: Ναι, μας κατέλαβε εξ απροόπτου και μάλιστα εντελώς αδικαιολόγητα διότι, όπως γράφει ο Παπαϊωάννου στις αναμνήσεις του, ήδη από τα μέσα ή το τέλος του 1954 τον επεσκέφθη ένας Ελλαδίτης αξιωματικός με πολιτικά, χωρίς να του αναφέρει το όνομά του, και του είπε: "κ. Παπαϊωάννου θέλω να σας μεταφέρω μιαν πληροφορία και να ζητήσω από σας ορισμένες υποχρεώσεις. Η πληροφορία είναι ότι οι εθνικές ομάδες της Κύπρου ετοιμάζουν την έναρξη ενός ένοπλου αγώνα ενάντια στη βρετανική αποικιακή κυβέρνηση. Ο αγώνας αυτός δεν θα αργήσει να αρχίσει και εκείνο που ζητώ από σας είναι το ΑΚΕΛ να μείνει μακριά απ’ αυτόν τον αγώνα. Να μην αναμειχθεί". Βεβαίως ο Παπαϊωάννου υπέδειξε ότι η έναρξη ενός ένοπλου αγώνα θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο εγχείρημα. Μέσα στις κυπριακές συνθήκες, πολιτικές, γεωγραφικές κ.λπ, δηλαδή υποτίμησε την πληροφορία. Έτσι, όταν την 1ην Απριλίου ακούστηκαν οι πρώτες εκρήξεις, πράγματι κατελήφθημεν εξ απροόπτου. Αυτό είναι το πρώτο που θέλω να πω. Ποια είναι η εκτίμησή μας όμως η πρώτη, η κατ’ αρχήν όσον αφορά αυτόν τον αγώνα;

»Η εκτίμησή μας γι’ αυτόν τον αγώνα ήταν ότι δεν πρόκειται να γίνει τίποτε, οι Άγγλοι θα καταστείλουν αυτήν την κίνηση σύντομα και εύκολα. Δηλαδή υποτιμήσαμε τις δυνατότητες που είχε αυτή η οργάνωση της ΕΟΚΑ. Το δεύτερο λάθος που κάναμε είναι ότι, κρίνοντας την τακτική εκείνου του αγώνα, του ένοπλου αγώνα, ενώ πολύ σωστά υποδείξαμε ότι αποτελούσε λανθασμένη τακτική, για να στηρίξουμε την άποψή μας, επιστρατεύσαμε ένα σωρό λενινιστικές, θεωρητικές θέσεις όσον αφορά την τακτική των αγώνων, συγκρίναμε εκείνη την τακτική με την τακτική των ναρότνικων στη Ρωσία, σαν τακτική τρομοκρατίας και δεν περιοριστήκαμε μόνο σ’ αυτό, προχωρήσαμε με υβριστικούς χαρακτηρισμούς να προσβάλουμε κατά έναν πολύ σοβαρό τρόπο και τα στελέχη και τα μέλη της ΕΟΚΑ. Εκείνα περί "βαρελόττων" και περί "τραμπούκων" ήταν ένα πολύ σοβαρό λάθος, το οποίο διέπραξε τότε η ηγεσία του Κόμματός μας. Και θέλω εδώ σαν παρένθεση να πω το εξής: Ενώ εσυμφώνησα με την καταδίκη του ένοπλου αγώνα σαν τακτικής για την εθνική απελευθέρωση της Κύπρου, εγώ προσωπικά ουδέποτε σε άρθρα ή ομιλίες μου εχρησιμοποίησα υβριστικούς χαρακτηρισμούς για τους αγωνιστές εκείνου του Αγώνα. Έγινε αργότερα αυτοκριτική για εκείνους τους χαρακτηρισμούς, αλλά η ζημιά πιστεύω πως έγινε διότι εβάθυνε το πολιτικό χάσμα μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Εχρειάσθη πολύς χρόνος, πολλή προσπάθεια για να σμικρυνθεί αυτό το χάσμα που εδημιουργήθη από εκείνο το πολύ σοβαρό λάθος που διεπράχθη από το κόμμα μας».

ΑΝΔΡΕΑΣ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Πρώην συνδικαλιστής

Oυδέποτε θα εγκατέλειπαν την Κύπρο
Σήμερα, το ΑΚΕΛ βρίσκεται στην εξουσία, αν και οι νέοι ηγέτες του δεν έχουν σχέση με τα γεγονότα της εποχής εκείνης και τις πιο πάνω θέσεις του κόμματός τους για τον Αγώνα της ΕΟΚΑ.
Εκείνο, όμως, που θα πρέπει να κατανοήσουν είναι ότι χωρίς τον Αγώνα αυτό οι Άγγλοι αποικιοκράτες ΟΥΔΕΠΟΤΕ θα εγκατέλειπαν την Κύπρο -όπως δεν εγκατέλειψαν το Γιβραλτάρ- και ότι τα πολιτειακά, πολιτικά και δημόσια αξιώματα, που κατέχουν, οφείλονται στους αγώνες και τις θυσίες των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, νεκρών και ζώντων, προς τους οποίους οφείλουν τον προσήκοντα σεβασμό και εκτίμηση.