Από όλα τα είδη τσαγιού, το πράσινο τσάι έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε κατεχίνες λόγω της διαδικασίας παραγωγής του.
Αμέσως μετά την συγκομιδή το πράσινο τσάι υποβάλλεται σε θερμική επεξεργασία η οποία αποτρέπει ή σταματά την περαιτέρω οξείδωση των κατεχινών.
Ένα φλιτζάνι πράσινου τσαγιού (200 ml) περιέχει περίπου 90 mg κατεχινών.
Σήμερα μπορεί κανείς να βρει πράσινο τσάι πλούσιο σε κατεχίνες, το οποίο περιέχει 230 mg κατεχινών ανά φλιτζάνι (200 ml).
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι μεγαλύτερες ποσότητες κατεχινών αποδίδονται στο ρόφημα κατά τη διάρκεια των πρώτων λεπτών της εμβάπτισης.
Η ποσότητα που απελευθερώνεται αυξάνεται όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της εμβάπτισης (στη Γαλλία συνήθως 1 ως 5 λεπτά της ώρας).
Η ποσότητα κατεχινών σε ένα φλιτζάνι τσάι μετά από 5 λεπτά της ώρας είναι υπερδιπλάσια σε σύγκριση με ένα φλιτζάνι τσαγιού στο οποίο εμβαπτίσαμε το τσάι για ένα λεπτό της ώρας.
Κατεχίνες και οφέλη στην υγεία
Οι ευεργετικές για την υγεία επιπτώσεις των κατεχινών του τσαγιού φαίνεται ότι επιτυγχάνονται με τους εξής τρόπους:
• προστασία της καρδιάς και των αγγείων και προστασία των λιποπρωτεϊνών από υπεροξείδωση
• ρύθμιση του λιπιδικού προφίλ
• ενίσχυση των αντιοξειδωτικών αμυντικών μηχανισμών του σώματος, ιδιαίτερα των βιταμινών E και C
• αντιφλεγμονώδης και νευροπροστατευτική δράση κατά της εγκεφαλικής ισχαιμίας
• διέγερση της θερμογένεσης, της οξείδωσης του λίπους και των καύσεων (παραγωγή ενέργειας).
• βελτίωση της ευαισθησίας (ανταπόκρισης) στην ινσουλίνη
Η ωφέλιμη δράση των κατεχινών είναι πολλαπλή εφόσον υπάρχουν πέντε βασικές μορφές, καθεμία με συγκεκριμένες ιδιότητες:
• Κατεχίνη (C): μοριακή μορφή με πιθανές αντιβιοτικές ιδιότητες, για την οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει αντικαρκινική δράση.
• Επικατεχίνη (EC), που αντιστοιχεί περίπου στο 6,5% των κατεχινών του πράσινου τσαγιού και δρα ευεργετικά για την υγεία της καρδιάς.
• Επιγαλλοκατεχίνη (EGC), που αντιστοιχεί περίπου στο 19,3% των κατεχινών του πράσινου τσαγιού και εμποδίζει την ανάπτυξη καρκινογόνων κυττάρων.
• Επικατεχίνη γαλλικού εστέρα (ECG), που αντιστοιχεί στο 13,6% των κατεχινών του πράσινου τσαγιού και συμβάλλει θετικά στην πρόληψη ασθενειών που σχετίζονται με τον προστάτη, καθώς εμποδίζει την ανάπτυξη όγκων.
• Επιγαλλοκατεχίνη γαλλικού εστέρα (EGCG), που αντιστοιχεί στο 13,6% των κατεχινών του πράσινου τσαγιού και συμβάλλει στην προστασία των κυττάρων από τις υπεριώδεις ακτίνες και στον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Περιεκτικότητα τροφίμων σε κατεχίνες
Οι κατεχίνες βρίσκονται σε διάφορες τροφές όπως το τσάι, τα φρούτα και οι χυμοί φρούτων, το κρασί και η σοκολάτα. Οι ποσότητες διαφέρουν πολύ από τη μία τροφή στην άλλη και βασικά εξαρτώνται από το είδος του φυτού.
Δύο τροφές φαίνεται να είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε κατεχίνες: το τσάι (ιδιαίτερα το πράσινο τσάι) και η σοκολάτα. Παρόλα αυτά, αν λάβουμε υπόψη μας τη συνήθη μερίδα, είναι σαφές ότι το τσάι αποτελεί την κύρια πηγή κατεχινών.
Σε αντίθεση μάλιστα με άλλες τροφές που είναι πηγές κατεχινών, στο τσάι, και ιδιαίτερα στο πράσινο τσάι, οι κατεχίνες αποτελούν την πλειονότητα των φλαβονοειδών.
Μια καλή διατροφική πηγή κατεχινών είναι το πράσινο τσάι, καθώς τα φύλλα της Camellia sinensis περιέχουν 10-12% φλαβονοειδή σε ποσοστό επί του βάρους των στεγνών φύλλων ή κατά μέσο όρο από 800-1.000mg ανά λίτρο και 150mg περίπου ανά φλιτζάνι.
Έρευνες
Νέες ευεργετικές ιδιότητες από την κατανάλωση πράσινου τσαγιού για την υγεία μας δείχνουν επιστημονικές μελέτες, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα στο 1ο Ευρωπαϊκό Συμπόσιο για τις Κατεχίνες που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι.
Η κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σωματικού βάρους!
Διάφορες μελέτες σε ανθρώπους επιβεβαιώνουν ότι οι θερμογενετικές ιδιότητες του τσαγιού και η ικανότητα του να διεγείρει τις καύσεις και την οξείδωση του λίπους οφείλονται όχι μόνον στην περιεχόμενη καφεΐνη αλλά, κυρίως, στις κατεχίνες.
Στα υπέρβαρα άτομα που μελετήθηκαν και τα οποία κατανάλωναν καθημερινά εκχύλισμα πράσινου τσαγιού πλούσιου σε κατεχίνες, το σωματικό βάρος και η περίμετρος της μέσης μειώθηκαν κατά περίπου 5%.
Ο σχετικός μηχανισμός συνίσταται στην αύξηση της θερμογένεσης και την αναστολή της παγκρεατικής γαστρικής λιπάσης.
Η κατανάλωση πράσινου τσαγιού επιτυγχάνει επίσης να περιορίσει το βάρος που πιθανόν επανακτά κανείς μετά το τέλος μιας δίαιτας.
Παράλληλα, η κατανάλωση τσαγιού με υψηλή περιεκτικότητα σε κατεχίνες για τρεις μήνες (690 mg/ημέρα) συνοδεύεται από απώλεια βάρους, μείωση της περιμέτρου της μέσης (μείωση λόγου περιμέτρου μέσης/ περιμέτρου γλουτών), μείωση του συνολικού λίπους και συνεπώς αλλαγή της κατανομής του σωματικού λίπους.
Τέλος, η κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια δίαιτας φτωχής σε θερμίδες αποτρέπει την επιβράδυνση των καύσεων -η οποία παρατηρείται συνήθως στην περίπτωση που η δίαιτα προβλέπει χαμηλή πρόσληψη θερμίδων- και συνεπώς ευνοείται η ταχύτερη απώλεια βάρους.
Πρόσληψη κατεχινών, σύσταση του σώματος και κατανομή λίπους
Έρευνα Σαγκάης
Η κατανάλωση πράσινου τσαγιού αλλάζει τη σύσταση του σώματος.
Ιδιαίτερα, διαπιστώθηκαν αποτελέσματα της μείωσης του σπλαχνικού λίπους σε σχέση με την πρόσληψη κατεχινών σε πρόσφατη μελέτη της Ιατρικής Σχολής της Σαγκάης.
Στην πιλοτική φάση αυτής της έρευνας, με τη συμμετοχή 160 ενηλίκων, διαπιστώθηκε ότι η πρόσληψη κατεχινών (470mg/ ημέρα ή 470mg δις ημερησίως) επιφέρει, μετά από 8 εβδομάδες, μείωση του βάρους και της περιμέτρου της μέσης, χωρίς να παρατηρηθεί συσχέτιση με τη δόση.
Στην εν λόγω μελέτη της Ιατρικής Σχολής της Σαγκάης σε τυχαία βάση, με την χρήση διπλού τυφλού δείγματος και placebo (ψευδοφάρμακου), υγιείς ενήλικοι (18-55 ετών) έλαβαν, αντίστοιχα, επί 12 εβδομάδες διαφορετικές ποσότητες κατεχινών (458 mg άπαξ ημερησίως για την ομάδα I, 234mg/ δις ημερησίως για την ομάδα II και 443 mg/ δις ημερησίως για την ομάδα III).
Στην ομάδα που χορηγήθηκαν 443 mg κατεχινών δις ημερησίως παρατηρούμε στατιστικά σημαντική μείωση του βάρους, της περιμέτρου της μέσης, του συνολικού λίπους και της κατανομής του σπλαγχνικού λίπους.
Συμπερασματικά, η ποσότητα σπλαγχνικού λίπους ρυθμίζεται με την πρόσληψη κατεχινών, σε συνάρτηση με τη δόση.
Η κατανάλωση τσαγιού πλούσιου σε κατεχίνες συνδέεται όχι μόνο με τη μείωση του σωματικού βάρους αλλά και, ιδιαίτερα, με την μείωση του σπλαγχνικού λίπους, παράγοντα κινδύνου για την κοιλιακή χώρα.
Το πράσινο τσάι προστατεύει τα μάτια
Ορισμένα συστατικά του πράσινου τσαγιού εισδύουν στους ιστούς των ματιών και μπορεί να τα προστατεύουν από το γλαύκωμα και άλλες ασθένειες, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Επιστήμονες από το Χονγκ Κονγκ ανέλυσαν οφθαλμικούς ιστούς αρουραίων που έπιναν πράσινο τσάι και διαπίστωσαν ότι οι φακοί, οι αμφιβληστροειδείς χιτώνες και άλλες δομές των ματιών τους απορροφούσαν σημαντικές ποσότητες κατεχινών.
Οι κατεχίνες είναι αντιοξειδωτικές ουσίες του τσαγιού οι οποίες πιστεύεται ότι δρουν προστατευτικά στα μάτια.
Στις κατεχίνες συμπεριλαμβάνονται οι βιταμίνες Ε και C, η λουτεϊνη και η ζεαξανθίνη.
Η επίδραση των κατεχινών στην μείωση του επιβλαβούς οξειδωτικού στρες στα μάτια διήρκησε 20 ώρες.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να προστατεύσει τα μάτια από το οξειδωτικό στρες»
«Επιθεώρηση Γεωργικής & Τροφικής Χημείας » δρ Τσι Πουί Πανγκ από το Τμήμα Οφθαλμολογίας & Οπτικών Επιστημών του Κινεζικού Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, και συνεργάτες του.
Πριν από αυτήν την μελέτη, δεν ήταν γνωστό εάν οι κατεχίνες του πράσινου τσαγιού φθάνουν από το πεπτικό σύστημα στους ιστούς των ματιών.
Αναστέλλει τη λευχαιμία το πράσινο τσάι
Ακόμα μία έρευνα δείχνει την αντικαρκινική δράση του τσαγιού, το οποίο συχνά εμφανίζεται πια στις ειδήσεις ως πηγή σημαντικών αντιοξειδωτικών στοιχείων.
Η τελευταία έρευνα έδειξε ότι μια από τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού, η επιγαλλοκατεχίνη, μπορεί να βοηθά σημαντικά στα πρώτα στάδια της συνηθέστερης μορφής λευχαιμίας που απασχολεί τον κόσμο.
Η κατεχίνη αυτή έχει διερευνηθεί ξανά για την αντικαρκινική της δράση.
Προ πενταετίας είχε βρεθεί ότι μάλλον βοηθά και στον καρκίνο του προστάτη.
Τότε είχε χορηγηθεί προληπτικά σε άνδρες με προκαρκινικά κύτταρα στον προστάτη τους και είχε διαπιστωθεί ότι στο 90% από αυτούς ανέστειλε την εκδήλωση της νόσου –τα προκαρκινικά κύτταρα δηλαδή δεν μεταβλήθηκαν σε καρκινικά τουλάχιστον στο διάστημα του ενός έτους που είχε διαρκέσει τότε η μελέτη.
Είχε γίνει συγκεκριμένα σε περίπου 30 άνδρες.
Τώρα στην έρευνα για τη λευχαιμία, η επιγαλλοκατεχίνη δόθηκε σε 42 ασθενείς που είχαν λευχαιμία στο πρώτο στάδιο και διαπιστώθηκε ότι στα 2/3 από αυτούς μειώθηκαν σημαντικά τα λευχαιμικά κύτταρα στο αίμα τους και ότι η κακοήθειά τους δεν επεκτάθηκε περισσότερο.
Οι κατεχίνες του πράσινου τσαγιού γενικά διερευνώνται ως αντικαρκινικές επειδή έχει διαπιστωθεί ότι οι πληθυσμοί που καταναλώνουν πολύ πράσινο τσάι (κυρίως ασιατικοί) παρουσιάζουν μικρότερα ποσοστά σε κάποιες κακοήθεια σε σύγκριση με λαούς που δεν συνηθίζουν το συγκεκριμένο αφέψημα.
Οι Ασιάτες πίνουν το πράσινο τσάι κυριολεκτικά όπως εμείς πίνουμε το νερό –ετοιμάζουν κάθε πρωί το αφέψημα της ημέρας, το βάζουν σε μια μεγάλα κανάτα και κάθε τόσο πίνουν από εκεί ένα μικρό ποτηράκι.
Οι κατεχίνες που περιέχονται στο πράσινο τσάι αποτελούν πρόληψη κατά του καρκίνου του προστάτη.
Οι κατεχίνες που περιέχονται στο πράσινο τσάι αποτελούν πρόληψη κατά του καρκίνου.
Οι περισσότερες εργαστηριακές μελέτες που έγιναν απέδειξαν ότι τα πολυφαινολικά αντιοξειδωτικά του τσαγιού μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης
• καρκίνου του δέρματος,
• μαστού,
• πνευμόνων,
• εντέρου,
• στομάχου,
• ήπατος,
• οισοφάγου,
• παγκρέατος
• και προστάτη.
Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών είναι αντικρουόμενα.
Συνήθως, σε αυτές που χρησιμοποιείται το πράσινο τσάι τα αποτελέσματα είναι θετικότερα (υπάρχει αντικαρκινική δράση) σε σχέση με αυτές που χρησιμοποιείται το μαύρο.
Αυτό συμβαίνει διότι το πράσινο περιέχει πολύ περισσότερο epigallocatechin gallate ή EGCG (κύριο φαινολικό συστατικό τσαγιού) στο οποίο οφείλονται οι περισσότερες αντικαρκινικές του τσαγιού.
Μία επιδημιολογική έρευνα σε 35.000 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, έδειξε ότι το ποσοστό καρκίνου του πεπτικού και του ουροποιητικού συστήματος είναι χαμηλότερο κατά 40% έως 70% σε γυναίκες που πίνουν περισσότερο από 2 φλιτζάνια πράσινο τσάι την ημέρα, συγκρινόμενες με εκείνες που δεν πίνουν ποτέ ή που καταναλώνουν πολύ σπάνια αυτό το αφέψημα.
Διάφοροι μηχανισμοί έχουν προταθεί όσον αφορά την ανασταλτική δράση του τσαγιού στην καρκινογένεση.
Ο πιο συχνά αναφερόμενος μηχανισμός είναι η αντιοξειδωτική του δράση μέσω παγίδευσης ελευθέρων ριζών, αλλά και άλλοι μηχανισμοί είναι εξίσου σημαντικοί.
Ενδέχεται η κατεχίνες του τσαγιού είτε να προκαλούν το θάνατο στα καρκινικά κύτταρα χωρίς να καταστρέφουν τους υγιείς ιστούς, μέσω του μηχανισμού της απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος), είτε να εμποδίζουν την εξέλιξη του όγκου αναστέλλοντας κάποια ένζυμα ''κλειδιά'' γι αυτή την εξέλιξη, είτε να αναστέλλουν ορισμένες πρωτεΐνες, σχετιζόμενες με τον καρκίνο, οι οποίες ρυθμίζουν την αντιγραφή και μεταγραφή του DNA, είτε να παγιδεύουν ενεργοποιημένους μεταβολίτες καρκινογόνων ουσιών, είτε να αποτρέπουν τον σχηματισμό καρκινικών όγκων μέσω καταστολής εξωτερικών καρκινικών σημάτων
• SigmaLive: www.sigmalive.com
• Ελένη Ανδρέου: [email protected]
• Καλημέρα: [email protected]
Ελένη Π. Ανδρέου, RD, LD,Dprof Can.
Κλινική Διαιτολόγος
