Στις 14 Ιανουαρίου ξεκινά η λειτουργία της πρώτης στη Βόρεια Ελλάδα και δεύτερης πανελλαδικά Δημόσιας Τράπεζας Ομφαλικών Μοσχευμάτων (ή Βλαστοκυττάρων) στο Νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης. Η Τράπεζα Ομφαλικών Μοσχευμάτων του νοσοκομείου Παπανικολάου, η οποία θα λειτουργήσει με τον εξοπλισμό που δώρισε η οργάνωση Φίλοι Κοινωνικής Παιδιατρικής & Ιατρικής «Ανοιχτή Αγκαλιά», θα δώσει την ευκαιρία της δωρεάς στους γονείς της Βόρειας Ελλάδας και θα συντομεύσει το χρόνο δημιουργίας του αποθέματος των 10.000 μονάδων που έχουν ανάγκη οι Έλληνες ασθενείς, παιδιά και ενήλικες.

Σύμφωνα με μελέτη της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας και του Εργαστηρίου Στατιστικής και Μεθόδων Ποσοτικής Ανάλυσης της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., για την κάλυψη του 96% των αναγκών σε δότες χρειάζονται μόνο 10.000 μονάδες ομφαλικών μοσχευμάτων, κατατεθειμένες σε δύο, κατ’ αρχήν, Δημόσιες Τράπεζες -μία στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα το 1/3 των ανθρώπων που αναζητούν δότη αιμοποιητικών κυττάρων για να υποβληθούν σε μεταμόσχευση δεν τον βρίσκουν και χάνουν την ευκαιρία της μεταμόσχευσης.

Όπως αναφέρει ο επιμελητής Α΄ της Αιματολογικής Κλινικής της Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των οστών του Νοσοκομείου Παπανικολάου Δαμιανός Σωτηρόπουλος η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε να εφαρμόζεται σχετικά πρόσφατα, με πολύ καλά αποτελέσματα. «Μέχρι σήμερα πετούσαμε μετά τη γέννηση του παιδιού το αίμα που έχει απομείνει στον ομφάλιο λώρο μαζί με τον πλακούντα μια και δεν γνωρίζαμε τη χρησιμότητά του. Τώρα όμως γνωρίζουμε ότι το λίγο έστω αυτό αίμα που παραμένει στον πλακούντα είναι υπερπολύτιμο και μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές και ιδιαίτερα ζωές παιδιών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μόσχευμα μυελού των οστών σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες που πάσχουν από λευχαιμία και άλλες κακοήθεις ή γενετικές αιματολογικές ασθένειες» εξηγεί ο κ Σωτηρόπουλος.

Πώς δημιουργείται μία Τράπεζα μοσχευμάτων αίματος από πλακούντα;
Σε μαιευτικές κλινικές, δίπλα από την αίθουσα τοκετών, δημιουργείται ειδικός χώρος συλλογής του αίματος από τον πλακούντα. Εκεί μεταφέρεται ο πλακούντας μετά το τέλος του τοκετού και γίνεται η συλλογή του αίματος μέσα σε ασκό αιμοδοσίας και κάτω από άσηπτες συνθήκες. Η ποσότητα που συλλέγεται μπορεί να είναι έως και 200 κυβικά εκατοστά. Κατόπιν γίνεται πλήρης έλεγχος: Μέτρηση κυττάρων, Ομάδα αίματος και Rhesus, έλεγχος δεικτών συμβατότητας, καλλιέργειες μικροβίων, έλεγχος για νοσήματα που μεταδίδονται με το αίμα (ηπατίτιδα, AIDS, σύφιλη κλπ). Ο ασκός με το αίμα περνάει από επεξεργασία και κατόπιν καταψύχεται και αποθηκεύεται σε υγρό άζωτο (- 1960 C). Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται Τράπεζα μοσχευμάτων που μπορεί να περιέχει εκατοντάδες ή και χιλιάδες μονάδες, αριθμός που χρόνο με το χρόνο αυξάνεται καθ’ όσον ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις έχουμε χιλιάδες γεννήσεις κάθε έτος.

Δημόσιες και ιδιωτικές Tράπεζες βλαστοκυττάρων
Διεθνώς υπάρχουν δύο ειδών Τράπεζες βλαστοκυττάρων, οι εθελοντικές και οι ιδιωτικές. Στις εθελοντικές ή δημόσιες Τράπεζες οι μητέρες δωρίζουν το μόσχευμα το οποίο είναι διαθέσιμο για κάθε ασθενή που θα το χρειασθεί εφ’ όσον είναι συμβατό. Στις ιδιωτικές Τράπεζες οι γονείς πληρώνουν ώστε το μόσχευμα να φυλάσσεται αποκλειστικά και μόνο για το ίδιο το παιδί ή για κάποιο από τα αδέλφια του εάν ποτέ χρειασθεί στο μέλλον. Το καθεστώς που ισχύει για τα μοσχεύματα στις ιδιωτικές Τράπεζες είναι ιδιοκτησιακό για αυτό και τα μοσχεύματα των ιδιωτικών τραπεζών δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το κοινωνικό σύνολο. Οι δημόσιες Τράπεζες είναι συνδεδεμένες σε δίκτυο ηλεκτρονικά για την εύκολη πρόσβαση των μεταμοσχευτικών κέντρων που ψάχνουν να βρουν συμβατό μόσχευμα για τους ασθενείς τους. «Σήμερα υπάρχουν 200.000 αποθηκευμένα μοσχεύματα στις δημόσιες τράπεζες και έχουν πραγματοποιηθεί 7.500 μεταμοσχεύσεις από τις οποίες οι 3.700 σε παιδιά. Από το σύνολο των ιδιωτικών Τραπεζών παγκοσμίως αναφέρεται στην βιβλιογραφία μία μόνο αυτόλογη μεταμόσχευση» αναφέρει ο κ Σωτηρόπουλος.

Πού χρησιμοποιούνται τα μοσχεύματα αυτά;
Η εθελοντική Τράπεζα βλάστοκυττάρων αποτελεί πηγή μοσχευμάτων για τους ασθενείς που πάσχουν από κακοήθη κυρίως νοσήματα. Όταν ένας ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών και δεν υπάρχει δότης που να ταιριάζει, ούτως ώστε να του χορηγήσει μυελό, γίνεται έρευνα στις Τράπεζες αίματος από πλακούντα. Οι Τράπεζες που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο συνδέονται μέσω δικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών ούτως ώστε σε μικρό χρονικό διάστημα μπορούν οι γιατροί να ξέρουν εάν υπάρχει συμβατό με τον ασθενή μόσχευμα.

Μελλοντικές χρήσεις
Η έρευνα στο χώρο της Αιματολογίας είναι συνεχής και τα αποτελέσματα εντυπωσιακά. Για τα ομφαλοπλακουντιακά μοσχεύματα υπάρχουν δύο στόχοι. Ο πρώτος είναι ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων του μοσχεύματος στο εργαστήριο ούτως ώστε να αυξηθεί το μόσχευμα, γιατί λόγω της μικρής ποσότητας που διατίθεται συνήθως δεν επαρκούν για ενήλικες και χρησιμοποιούνται κυρίως σε παιδιά. Ο δεύτερος είναι να καταβληθεί προσπάθεια για τη δημιουργία κυττάρων άλλων ιστών όπως είναι ο νευρικός ιστός, το ήπαρ, το μυοκάρδιο κλπ ώστε να μπορέσουν οι γιατροί να διορθώσουν αντίστοιχες βλάβες.