Ο αντίκτυπος της πρόσφατης απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Εδώ και πολύ καιρό η Άγκυρα βρισκόταν σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες, αλλά τα πράγματα επιδεινώθηκαν περαιτέρω λόγω των εξελίξεων στη χώρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως αναμενόταν, ψήφισε την περασμένη Πέμπτη να παγώσουν οι ενταξιακές συνομιλίες ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία, αλλά η Άγκυρα ήδη περίμενε αυτή την εξέλιξη και δεν αιφνιδιάστηκε. Εντούτοις, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται αν αυτό ήταν το τέλος μιας πολυτάραχης σχέσης, καθώς η Τουρκία, από καιρό τώρα, βρίσκεται σε συγκρουσιακή πορεία με όλο σχεδόν τον κόσμο.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πρόσφατα πως η Τουρκία πρέπει να αισθάνεται άνετη και ήρεμη για την ΕΕ και να μην έχει αυτοσκοπό της την ένταξή της σε αυτήν. Επανέλαβε μάλιστα την ιδέα του να συνεργαστεί με τη Ρωσία και την Κίνα και να ενταχθεί στην Ευρασιατική ομάδα ασφάλειας, τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης, που είναι περισσότερο γνωστός ως Σανγκάη 5. «Γιατί να μην ενταχθούμε σε αυτό τον Οργανισμό;», αναρωτήθηκε ο νεοσουλτάνος της Άγκυρας.

Ποτέ δεν ήταν κρεβάτι στρωμένο με τριαντάφυλλα
Αναλυτές στο Στρασβούργο επισημαίνουν πως το ταξίδι της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση ποτέ δεν ήταν κρεβάτι στρωμένο με τριαντάφυλλα. Αντίθετα, ήταν ένας δρόμος γεμάτος στροφές και λακκούβες. Από το 1960 η Τουρκία ονειρευόταν να γίνει μέλος της ΕΕ, αλλά επίσημη αίτηση για ένταξη έκανε το 1987. Οι ενταξιακές συνομιλίες τελικά άρχισαν το 2005.

Μονάχα ένα από τα 35 αποκαλούμενα κεφάλαια που απαιτούνται για να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις έχει κλείσει. Και αυτό είναι το μοναδικό επίτευγμα της Τουρκίας στην πορεία της προς την ΕΕ. Η Κάτι Πίρι, υπεύθυνη για τις σχέσεις ανάμεσα στην Τουρκία και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε στη βρετανική τηλεόραση πως δεν υπάρχει έδαφος για τη συνέχιση των συνομιλιών για την ένταξη της Τουρκίας κάτω από τις σημερινές συνθήκες. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε σαν να μη συνέβη κάτι», είπε.

Έντονες επικρίσεις από Βρυξέλλες εδώ και καιρό
Οι Βρυξέλλες από καιρό είναι επικριτικές για τη δημοκρατική απόδοση και συμπεριφορά της τουρκικής κυβέρνησης. Η Άγκυρα καταγγέλλεται για σωρεία παραβιάσεων των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου και τις διώξεις που ακολούθησαν.

Περισσότεροι από 110.000 άνθρωποι έχουν διωχθεί ή απολυθεί από τις εργασίες τους από τότε που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, ενώ περίπου 36.000 έχουν συλληφθεί, περιλαμβανομένων 10 βουλευτών του δεύτερου μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης στη Βουλή και δεκάδων δημοσιογράφων. Το καθεστώς του Ερντογάν έχει κλείσει πάρα πολλές εφημερίδες, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις.

Η Κάτι Πίρι υπέδειξε πως η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πάρθηκε γιατί διακυβευόταν η αξιοπιστία της ενταξιακής διαδικασίας. «Δεν λέμε ότι έπρεπε να κλείσουμε την πόρτα στην Τουρκία, αλλά αντιδρούμε στο γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση, με τις πράξεις της, στην ουσία κλείνει την πόρτα στην ΕΕ», τόνισε. «Η Τουρκία πρέπει να εξομαλύνει την κατάσταση στο εσωτερικό της πριν μπορέσουμε να συνεχίσουμε τις ενταξιακές συνομιλίες. Το κλειδί το κρατά η κυβέρνηση στην Άγκυρα, δεν βρίσκεται στα χέρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου», πρόσθεσε.

Δεν είναι υποχρεωτική η απόφαση, αλλά…
Παρ' όλο που η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν υποχρεώνει την ΕΕ να διακόψει κάθε επαφή με την Τουρκία, θα μπορούσε να έχει σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις στην αίτηση της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ένωση. Αυτή την εποχή στην Τουρκία εφαρμόζονται έκτακτα μέτρα.

Στην ουσία στην Τουρκία υπάρχει δικτατορία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε πάρει την ίδια απόφαση για την Ελλάδα όταν οι συνταγματάρχες κατέλαβαν την εξουσία τον Απρίλιο του 1967 και ανέστειλαν την ελληνική παρουσία στην Ευρωβουλή. Τότε, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Παναγιώτης Πιπινέλης είχε ισχυριστεί ότι η Αθήνα δεν είχε ανάγκη το ευρωπαϊκό «καφενείο», όπως αποκαλούσε την Ευρωβουλή η εφημερίδα «Εστία», που υποστήριζε το στρατιωτικό καθεστώς. Πόσο άδικο όμως είχε…

Το ίδιο άδικο έχει και ο δικτάτορας της Τουρκίας Ερντογάν. Το γόητρο της χώρας του έχει πληγεί. Η Τουρκία παρουσιάζεται ως ο παρίας της διεθνούς κοινότητας. «Δεν νομίζω πως η ενταξιακή προσπάθεια της Τουρκίας θα τερματιστεί νομικά, εκτός και αν ο Ερντογάν επαναφέρει σε ισχύ -όπως απειλεί- τη θανατική ποινή. Αλλά τα κράτη μέλη δεν μπορούν να αγνοήσουν την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου», δήλωσε ο Τσενγκίζ Ακτάρ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στην Τουρκία.

Όμως, παραδέχτηκε πως τώρα θα διακοπούν οι συνομιλίες για το άνοιγμα κι άλλων κεφαλαίων, οπότε στην ουσία δημιουργείται ντε φάκτο τερματισμός της προσπάθειας ένταξης της Τουρκίας.

Πολλά τα ερωτήματα που μένουν αναπάντητα
Ο Ερντογάν ζήτησε από τους Τούρκους να κάνουν υπομονή μέχρι το τέλος του χρόνου, όσον αφορά στις σχέσεις με την ΕΕ, ενώ ανακοίνωσε πως θα διενεργηθεί δημοψήφισμα στη χώρα το 2017, για το αν οι πολίτες θέλουν η χώρα τους να γίνει μέλος της ΕΕ. Σύμφωνα με την άποψη του Τσενγκίζ, αν γίνει τέτοιο δημοψήφισμα, με δεδομένο τον πλήρη έλεγχο της κυβέρνησης πάνω στα ΜΜΕ και άρα στην κοινή γνώμη, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να μοιάζει με αυτό του Brexit.

Οι Τούρκοι θα μπορούσαν να πουν «όχι» στην ΕΕ. Όλα αυτά οδηγούν σε ένα σοβαρό ερώτημα για το μέλλον της σχέσης της Τουρκίας με την ΕΕ. Τι θα συμβεί με τη συμφωνία για το μεταναστευτικό; Τον Μάρτιο η Τουρκία συμφώνησε να περιορίσει το κύμα των μεταναστών και των προσφύγων προς την Ελλάδα με αντάλλαγμα αρκετά κίνητρα, περιλαμβανομένων χρημάτων, για να αντιμετωπιστούν οι πρόσφυγες από τη Συρία, που έχουν καταφύγει σε προσφυγικούς καταυλισμούς μέσα στο τουρκικό έδαφος.

Επίσης, συζητήθηκε η παραχώρηση βίζας στους Τούρκους πολίτες που θα θελήσουν να ταξιδέψουν σε χώρες της Σένγκεν. Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Δημοκρατία προειδοποίησε πως θα μπορούσε να καταρρεύσει ολόκληρη η συμφωνία για τους μετανάστες. Και αν αυτό συμβεί τότε θα υπάρξει κίνδυνος για την ασφάλεια της Ευρώπης από το Ισλαμικό Κράτος που μπορεί να στείλει τζιχαντιστές τρομοκράτες στην Ευρώπη, τώρα που χάνει έδαφος στα πεδία των μαχών στο Ιράκ και τη Συρία.

Σύμφωνα με αυτό το Ίδρυμα, οι τρομοκράτες θα επιστρέψουν στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, οπότε είναι απαραίτητη η συνεργασία ανάμεσα στην Άγκυρα και την ΕΕ.