Μικαέλλα Παπαχρυσάνθου: Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΩΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΜΟΥ

Μια νέα ερμηνεύτρια και μουσικός, η οποία λατρεύει και υπηρετεί τη μουσική και το τραγούδι με όλη τη δύναμη της ψυχής της

«Η μισή μου ζωή δικαιωματικά ανήκει στη γενέτειρά μου Κύπρο. Σαφώς η οικογένειά μου και οι εκλεκτοί φίλοι είναι η προτεραιότητά μου. Διατηρώ λίγες επαφές με μουσικούς»

«Η κυπριακή παραδοσιακή μουσική είναι σαφώς επηρεασμένη από τα παράλια του Αιγαίου, της Μικράς Ασίας, της Αττάλειας κ.λπ. Πολλά κομμάτια και σκοποί του νησιού είναι παραλλαγές από ελληνικά παραδοσιακά κομμάτια κι αυτό είναι μαγεία»

«Κάθε φορά που "επιστρέφω", κάθε φορά αναζητώ αυτά που βαθιά μέσα μου με κρατούν δεμένη εδώ. Κάθε επίσκεψή μου είναι ένα ακόμα εκ νέου άνοιγμα του χρονοντούλαπου. Όταν είμαι μακριά από το νησί, με διακατέχει η νοσταλγία»

H Μικαέλλα Παπαχρυσάνθου μπορεί να ζει στην Ελλάδα, όμως βαθιά στην ψυχή της κουβαλά την Κύπρο, την ιδιαίτερή της πατρίδα. Μια νέα ερμηνεύτρια και μουσικός, η οποία λατρεύει και υπηρετεί τη μουσική και το τραγούδι με όλη τη δύναμη της ψυχής της. Τη συναντήσαμε κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής της στην Κύπρο. Ξεδιπλώσαμε τον χάρτη της Κύπρου, τον χάρτη της Ελλάδας και σημειώσαμε λέξεις, μουσικές, όνειρα και αλήθειες!

Γεννήθηκες στη Λευκωσία. Πώς προέκυψε η μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα;

Γεννήθηκα στη μοιρασμένη Λευκωσία τον Ιανουάριο του 1985. Το 2002 οι μουσικές μου αναζητήσεις με οδήγησαν στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. και έκτοτε ζω και δημιουργώ στην Ελλάδα. Δεν περίμενα όμως ποτέ πως θα διέμενα μόνιμα. Η μουσική πορεία καθώς και η προσωπική ζωή είναι οι αιτίες της μόνιμης εγκατάστασης.

Ποιες αναμνήσεις κουβαλάς από την ιδιαίτερή σου πατρίδα; Τι σημαίνει για σένα η Κύπρος, διατηρείς επαφές σε προσωπικό και καλλιτεχνικό επίπεδο;

Η μισή μου ζωή δικαιωματικά ανήκει στη γενέτειρά μου Κύπρο. Σαφώς η οικογένειά μου και οι εκλεκτοί φίλοι είναι η προτεραιότητά μου. Διατηρώ λίγες επαφές με μουσικούς. Η μνήμη και η καρδιά είναι γεμάτες με εικόνες και μυρωδιές που ο χρόνος δεν τις σβήνει. Κάθε φορά που πηγαίνω και στο χωριό, ξεδιπλώνεται η παιδική μου ηλικία.

Τα ανέμελα παιδικά παιχνίδια στις αλάνες, οι βόλτες με τα ποδήλατα, το φρεσκοζυμωμένο ψωμί από τα χέρια της γιαγιάς μου, ο παππούς μου να λέει «τσιαττιστά» και να παίζει πιδκιαύλι. Βλέπω κάθε φορά το σπίτι απέναντι από την εκκλησία, εκεί ξεκίνησα τα πρώτα μου μαθήματα πιάνου… Τι να πρωτοπώ. Δεν ξεχνιέται η πρωινή μου διαδρομή για το γυμνάσιο/λύκειο, κατά την οποία έβλεπα την τουρκική σημαία απέναντι στον Πενταδάκτυλο…

Δεν ξεχνιούνται κι οι αντικατοχικές συναυλίες με το ωδείο στο Λήδρα Πάλας. Τραγουδούσαμε εκεί για τις χαροκαμένες μανάδες των αγνοουμένων κι ήμουν μικρή σολίστ 13 χρονών. Ευτυχώς οι αναμνήσεις μου είναι πολλές και ζωντανές. Παρόλο που τα χρόνια πέρασαν κι η Κύπρος δεν είναι ακριβώς αυτή που άφησα το 2002 πίσω μου, εντούτοις επιμένω να την σκέφτομαι όπως τότε. Βασανισμένο, μα όμορφο νησί… Έτσι την κρατάω μέσα μου την Κύπρο… (χαμόγελο)

Κυπριακή παραδοσιακή μουσική. Ελληνική παραδοσιακή μουσική. Μια νέα κοπέλα σαν κι εσένα με ποιον τρόπο συνδέεται με αυτού του είδους τα ακούσματα; Τι βήματα έκανες μέχρι σήμερα προς αυτήν την κατεύθυνση και τι σε έφερε κοντά στην παράδοση των δυο χωρών;

Κοιτάξτε, δεν προέρχομαι από μουσική οικογένεια, όμως θεωρώ ότι είχαν δοθεί κάποιες κατευθυντήριες γραμμές άθελά τους (γέλιο). Ο μπαμπάς και η οικογένειά του άκουγαν λαϊκά τραγούδια. Ο παππούς μου (ο πατέρας του πατέρα μου) ήταν ιερέας, έψελνε κι εγώ δεν τον πρόλαβα σχεδόν καθόλου. Η γιαγιά κι ο παππούς από την πλευρά της μητέρας μου τραγουδούσαν και επίσης ετσιαττίζασιν, δηλ. έλεγαν τσιαττιστά.

Ο παππούς μου επίσης έπαιζε ως αυτοδίδακτος στο πιδκιαύλι σκοπούς και ταξίμια. Στη συνέχεια ακολούθησε η μαθητεία μου στο σχολείο και στα ωδεία, όπου εκεί ήμουν σε επαφή με πολλά παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου και του Αιγαίου κυρίως. Άρα όλα αυτά τα ακούσματα φύτεψαν τον σπόρο της παράδοσης. Αργότερα, φυτώριο αλλά και πρόκληση για μένα υπήρξε η νεανική χορωδία της Ι. Μητροπόλεως Μόρφου.

Εκεί, σε ηλικία 15 ετών έπεσα στα βαθιά διότι ο δάσκαλος μού έδινε αρκετά απαιτητικά τραγούδια, με κάμποσα «γυρίσματα», να στο πω πιο απλά. Τραγούδια που ούτε καν φανταζόμουν ότι μπορώ να πω. Κομμάτια από Μικρά Ασία, από την Πόλη, την Καππαδοκία κ.λπ. Τότε, στα 15, άρχισα δειλά-δειλά να μελετώ και τη Βυζαντινή μουσική. Στα 22 ξεκίνησα στη Θεσσαλονίκη να ασχολούμαι με το κανονάκι και την ανατολική μουσική.

Θα μπορούσες να κάνεις μια σύγκριση της τοπικής παραδοσιακής μουσικής από διάφορες περιοχές της Ελλάδας με την κυπριακή παραδοσιακή μουσική; Αισθάνεσαι ότι η λυπριακή παραδοσιακή μουσική είναι αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα και στην Κύπρο; Εάν όχι, ποιαν άποψη έχεις, ώστε να βγει η δική μας μουσική προς τα έξω;

Η ερώτηση αυτή είναι άκρως μουσικολογική και θα μπορούσα να την αναλύσω για ώρες. Όμως θα προσπαθήσω να μη μακρηγορήσω. Η κυπριακή παραδοσιακή μουσική είναι σαφώς επηρεασμένη από τα παράλια του Αιγαίου, της Μικράς Ασίας, της Αττάλειας κ.λπ. Πολλά κομμάτια και σκοποί του νησιού είναι παραλλαγές από ελληνικά παραδοσιακά κομμάτια κι αυτό είναι μαγεία.

Μέσα από αυτό μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι η παραδοσιακή μουσική ταξίδεψε από στόμα σε στόμα, παραλλάχθηκε και εν τέλει προσαρμόστηκε στα χαρακτηριστικά του εκάστοτε τόπου και στα βιώματα του κάθε λαού. Για παράδειγμα, ο «Μπαρμπα-Γιαννακάκης» είναι το αντίστοιχο κυπριακό «Λούλλα μου Μαρούλλα μου». Ή ο γνωστός «Κόνιαλης» είναι η αντίστοιχη «Η γέρημη η βράκα» η δική μας (γέλια).

Μπορώ να σου παραλληλίσω άπειρα οργανικά και τραγούδια. Εδώ όμως θέλω να υπογραμμίσω την ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα της κυπριακής παραδοσιακής μουσικής, η οποία διακρίνεται στις «Κυπριακές Φωνές», π.χ. Αυκορίτισσα φωνή, Μεσαρίτισσα φωνή κ.λπ. Νομίζω πως στην Κύπρο ο περισσότερος κόσμος την παραδοσιακή μας μουσική την έχει συνδυάσει με το φολκλόρ και την αντιμετωπίζει ως κάτι το μουσειακό.

Δεν βλέπω την παραδοσιακή μας μουσική και τους παραδοσιακούς μας χορούς να ζουν ενεργά μέσα από πανηγύρια, διότι πανηγύρια δεν γίνονται στην Κύπρο όπως γίνονται στην Ελλάδα. Επίσης σπανίως θα συναντήσουμε κυπριακά τραγούδια και χορούς σε γλέντια κυπριακών γάμων (πέρα από το παραδοσιακό στόλισμα του γαμπρού και της νύφης ή την πατινάδα). Μόνο σε συλλόγους/σχολές χορού θα δεις να χορεύονται σωστά οι χοροί μας. Μόνο εκεί. Και χορεύονται σε πολιτιστικές εκδηλώσεις. Πουθενά αλλού. Άρα; Άρα οι χοροί μας είναι ατραξιόν.

Εφόσον λοιπόν η κυπριακή μουσική δεν είναι αρκετά διαδεδομένη στην Κύπρο, πώς είναι δυνατόν να είναι διαδεδομένη στην Ελλάδα; Όσοι ερμηνευτές/ερμηνεύτριες ζούμε στην Ελλάδα, εντάσσουμε πάντα στα προγράμματά μας κυπριακά παραδοσιακά τραγούδια. Προσπαθούμε μέσα από τα λάιβ να κάνουμε τον κόσμο να γνωρίσει την κυπριακή μας μουσική και να την αγαπήσει έτσι όπως την αγαπάμε εμείς!

Μουσικολογία, Μουσική Παιδαγωγική, πτυχίο πιάνου, ανώτερα θεωρητικά, πτυχίο Βυζαντινής Μουσικής, Κανονάκι, συνεργασία με το μουσικό σχήμα «Εν χορδαίς», διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Μουσική, κουλτούρα και επικοινωνία». Όλη αυτή η μουσική παιδεία σε έφερε κοντά στους στόχους που ονειρεύτηκες; Από όλην αυτήν την διαδρομή σπουδών τι σε μάγεψε περισσότερο;

Εν πρώτοις, θα σου πω, Πόλυ μου, πως η μουσική αναζήτηση με φέρνει αρχικά κοντά στον εαυτό μου και μετά στους στόχους μου. Η μουσική δεν είναι απλώς το επάγγελμα που έτυχε κι επέλεξα στη ζωή αυτή. Είναι το καταφύγιό μου. Με αργά και σταθερά βήματα νομίζω πως κερδίζω το μουσικό έδαφος. Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, απαντώ πως πάντα θα είμαι πιστή μαθήτρια της μουσικής. Περνούν τα χρόνια και αισθάνομαι ότι τίποτα δεν έχω μάθει!

Τολμώ να ομολογήσω ότι με έχουν κερδίσει πολλά από αυτά που κάνω: π.χ. Οι ενορχηστρώσεις, η διδασκαλία χορωδιών και φυσικά με έχει μαγέψει η ανακάλυψη της ανθρώπινης φωνής και οι δυνατότητες αυτοσχεδιασμού και έκφρασης μέσα από το δικό μας όργανο, μέσα από τη φωνή μας. Η βυζαντινή μουσική κατέχει σημαντική θέση στη μουσική μου ζωή και μετά το κανονάκι, στο οποίο δεν είμαι βιρτουόζα, όμως το παλεύω όσο μπορώ.

Η Βυζαντινή μουσική είναι ύψιστη φωνητική τέχνη και μου άνοιξε την πόρτα σε άλλα ακούσματα. Με έχει βοηθήσει πολύ στην ερμηνεία των δύσκολων και απαιτητικών παραδοσιακών κομματιών. Θεωρώ λάθος το γεγονός πως πολλοί τη συνδέουν μόνο με το θρησκευτικό γίγνεσθαι. Την αγαπώ και ομολογώ ότι δεν είμαι τόσο αφοσιωμένη όσο θα ήθελα. Δεν μελετώ συχνά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πείρα επίσης από το αναλόγιο, στο οποίο σπανίως θα δείτε γυναίκες…

Η σημερινή μουσική πραγματικότητα φέρεται σκληρά στους μουσικούς και στους δημιουργούς γενικά. Έχεις την πολυτέλεια να επιβιώνεις αποκλειστικά με τις μουσικές σου ενασχολήσεις, ή αναγκάζεσαι να κάνεις κι άλλου είδους εργασία;

Πράγματι η μουσική πραγματικότητα της Ελλάδας απαιτεί αντοχή και υπομονή. Στη σημερινή δύσκολη εποχή, ντρέπομαι όταν λέω πως ζω αποκλειστικά από τη μουσική. Το πρωί διδάσκω μουσική ως αναπληρώτρια σε δημοτικά σχολεία. Τις υπόλοιπες ώρες ασχολούμαι με το καλλιτεχνικό κομμάτι. Είτε γράφοντας είτε παιδεύοντας τον εαυτό μου σε καινούργια μουσικά μονοπάτια διδασκόμενη είτε διδάσκοντας χορωδίες είτε ετοιμάζοντας μουσικές παραστάσεις κλπ.

Εμφανίζομαι σε μικρούς ή μεγάλους χώρους κατά καιρούς. Ανά διαστήματα εργάζομαι και σεζόν. Το ρίσκο τού να ζει κανείς μόνο από την τέχνη του, απαιτεί εγρήγορση! Σκέφτομαι πολύ συχνά πως είμαι τυχερή που κάνω αυτό που αγαπώ, εκφράζομαι μέσα από αυτό και πληρώνομαι κιόλας γι’ αυτό. Το καταφέρνω μέχρι στιγμής και δηλώνω ευτυχής…

Τι δρομολογείς αυτόν τον καιρό καλλιτεχνικά; Ποια είναι τα επόμενά σου βήματα;

Μόλις κυκλοφόρησε το πρώτο μου digital EP από τη δισκογραφική οικογένεια της Spider Music και φέρει τον τίτλο «Ανατολές». Τον στίχο και τη μουσική «κατέθεσε» η Ανδριανή Ζαγγανά. Θα την ευχαριστώ πάντοτε για τη γενναιοδωρία και την εμπιστοσύνη της. Το digital ΕP περιέχει 4 κομμάτια. Τα 3 από τα 4 τα δουλέψαμε και τα ενορχηστρώσαμε με τον Κων/νο Πλακίδα, ο οποίος ερμήνευσε και το ντουέτο του δίσκου. Το τέταρτο κομμάτι γράφτηκε και ολοκληρώθηκε στη Θεσσαλονίκη με ενορχηστρωτή τον Διαμαντή Καραγιαννακίδη.

Θερμές ευχαριστίες σε όλους τους μουσικούς και τους συνεργάτες που δουλέψαμε και φέραμε εις πέρας την αποστολή μας. Tέλος, η εταιρεία μου (Spider Music) πίστεψε και αγκάλιασε τα κομμάτια και είμαι πολύ χαρούμενη που ανήκω στο δισκογραφικό της δυναμικό. Προς το παρόν, κάποιες εμφανίσεις έχουν προγραμματιστεί για Μάιο και Ιούνιο. Θα παρουσιάζονται φυσικά και τα κομμάτια του δίσκου.

Επίσης, ανήκω στο μουσικό σχήμα «καφέ Ανατόλια», με τους οποίους επίσης ετοιμάζουμε εμφανίσεις. Από Σεπτέμβριο, πρώτα ο Θεός, θα ξεκινήσουμε να δουλεύουμε στο στούντιο και κομμάτια που φέρουν υπογραφή δική μου. Περαιτέρω νέα μου μπορείτε να μαθαίνετε στις σελίδες μου στα social media.

Είναι εύκολο ένας νέος άνθρωπος σαν εσένα να περάσει τα τραγούδια σου στην ελληνική αγορά;

Καθόλου εύκολο. Δεν θα τα βάλω κάτω, διότι ο γνώμονάς μου είναι τα αφτιά και η καρδιά του κοινού. Από κάπου όλοι ξεκινάμε, προκειμένου να εκφραστούμε και να επικοινωνήσουμε. Αυτό είναι το ζητούμενο: έκφραση και επικοινωνία. Στην εποχή που ζούμε, τα social media, τα μουσικά sites, κάποια έντυπα και κάποιοι ραδιοφωνικοί σταθμοί δίνουν βήμα κι αυτό είναι ευχάριστο. Αυτά προ δεκαετίας δεν υπήρχαν.

Μέσα από αυτά τα μέσα επικοινωνίας, μαθαίνει για τη μουσική μας κόσμος που ούτε καν τον φανταζόμαστε. Κάποιοι από εμάς είχαν όνειρο ζωής την ελληνική δισκογραφία πάντοτε και την θεωρούσαν το μέσο αποτύπωσης των συναισθημάτων τους. Η ελληνική δισκογραφία, όμως, δεν είναι όπως τη θυμόμαστε όταν ήμαστε παιδιά. Σήμερα η ελληνική αγορά επιμένει σε mainstream ήχους.

Επιμένω να μη βλέπω αυτές τις παραμέτρους ως εμπόδια στο να εκφραστώ! Πες με ρομαντική και ονειροπόλα! Θα τα δεχθώ και τα δύο! (γέλια). Και θα σου πω κι ένα παράδειγμα, το οποίο ζω: όταν σε ζωντανές εμφανίσεις ζητάει κόσμος το «Ανατολές» ή το «Όλα τα απογεύματα», ε τότε σκέφτομαι με χαμόγελο πως έχω πετύχει τον στόχο. Να σιγοψιθυρίζει λίγος ή πολύς κόσμος τα τραγούδια που έχω δισκογραφήσει και μέσα από αυτά να εκφράζεται και να λυτρώνεται κι αυτός… Ευτυχία…

Σκέφτηκες την πιθανότητα επαναπατρισμού στην Κύπρο;

Βεβαίως και το σκέφτομαι. Πάντοτε το σκέφτομαι. Από τότε που έγινα μητέρα, το σκέφτομαι ακόμα περισσότερο. Το πότε θα γυρίσω όμως είναι άγνωστον. Ποιος ξέρει… Ίσως και να μη γυρίσω ποτέ μόνιμα στο νησί. Οι συνθήκες ζωής κι ο χρόνος θα δείξουν τον δρόμο… Προς το παρόν, είμαι ευτυχής που ζω και δημιουργώ στην Ελλάδα σε τέτοιες δύσκολες εποχές για τη χώρα.

Πώς αισθάνεσαι όταν βρίσκεσαι για διακοπές στην Κύπρο; Τι βλέπεις στο νησί μας τόσα χρόνια μετά;

Κάθε φορά που «επιστρέφω», κάθε φορά αναζητώ αυτά που βαθιά μέσα μου με κρατούν δεμένη εδώ. Κάθε επίσκεψή μου, είναι ένα ακόμα εκ νέου άνοιγμα του χρονοντούλαπου. Όταν είμαι μακριά από το νησί, με διακατέχει η νοσταλγία. Κι όταν έρχομαι, διαπιστώνω πως «τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά». Έχω παρατηρήσει πολλά. Θα τοποθετηθώ με απτά παραδείγματα. Το 2002 άνοιξαν τα «σύνορα».

Από τότε κι έπειτα, διακρίνω πολυπολιτισμικότητα στα σοκάκια της Λευκωσίας. Στα δε παράλια, είναι έκδηλη η ξένη επιρροή. Καλό το δούναι και λαβείν με άλλους λαούς, αλλά πρέπον είναι και να μην ξεχνάμε ποιοι είμαστε. Είμαστε οι «Ανατολικά της Δύσης». Κι επειδή είμαστε οι «Ανατολικά της Δύσης», χαίρομαι πολύ που καλλιτεχνικά «επικοινωνούν» οι δύο πλευρές του νησιού μέσω κοινών φεστιβάλ. Επίσης, έχω παρατηρήσει επιστροφή πολλών μουσικών στο νησί μας από εργασία ή σπουδές στο εξωτερικό.

Μια τελευταία κουβέντα σου στους Κύπριους αναγνώστες μας!

Στους συντοπίτες και τις συντοπίτισσές μου εύχομαι ολόψυχα να αναμένουν καρτερικά και υπομονετικά την ελευθερία του νησιού. Να κρατούν με νύχια και με δόντια ζωντανές τις μνήμες τους, διότι μέσα από αυτές η ταυτότητα δεν αλλοιώνεται. Και τέλος, να εντάξουν το καλό τραγούδι και την καλή μουσική γενικότερα στη ζωή τους. Διότι η καλή μουσική είναι γιατρικό... Δεν είναι μόνον ο χρόνος γιατρός! Είναι και η μουσική...