Ο ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ ΔΗΣΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ

Ο ρόλος του πατέρα, τα χρόνια στο Παρίσι, η απειθαρχίες και το αίσθημα δικαίωσης από έναν άνθρωπο που ισχυρίζεται ότι είναι υπέρ το δέον συναισθηματικός

«Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρξα πρότυπο πειθαρχίας. Ήμασταν ζωηροί και είχαμε την ευτυχία να ζήσουμε μια εποχή γενικού αναβρασμού»

Γεννήθηκα στη Γερμανία, όπου ο πατέρας μου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές. Επειδή, ως φοιτητής στην Αθήνα, είχε ανάμειξη με το επιτελείο που εργαζόταν για την ΕΟΚΑ, όταν τελείωσε τις σπουδές και επέστρεψε στην Κύπρο, πριν τελειώσει ο αγώνας, οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν να αποβιβαστεί. Επέστρεψε λοιπόν στην Ελλάδα, διορίστηκε και δούλεψε μερικούς μήνες ως καθηγητής στα σύνορα με την Αλβανία και, ταυτόχρονα, εξασφάλισε μια υποτροφία στη Γερμανία. Η μητέρα μου κατάγεται από τη Σάμο, όπου πέρασα ένα διάστημα κι εγώ, επιστρέφοντας από τη Γερμανία, όπως πέρασα κι ένα διάστημα στο χωριό του πατέρα μου, την κατεχόμενη σήμερα Άσσια, μέχρι να εγκατασταθούμε στη Λευκωσία.

Ο πατέρας ήταν για πολλά χρόνια Γυμνασιάρχης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, σε ταραγμένες εποχές, από το 1973 μέχρι τα μέσα του ‘80, όταν η Κύπρος περνούσε ημέρες σχεδόν εμφύλιου σπαραγμού. Ως μαθητές, βγαίναμε για διαδήλωση σχεδόν κάθε μέρα. Τη μια ημέρα έβγαιναν οι μακαριακοί και την άλλη οι αντιμακαριακοί. Τότε, δεν υπήρχαν και τόσα πολλά σχολεία και το δικό μας ήταν ακριβώς απέναντι από την Αρχιεπισκοπή. Το Παγκύπριο, με την παράδοση που είχε στον αγώνα της ΕΟΚΑ, αλλά και αμέσως μετά την ανεξαρτησία, ήταν πάντα στο μάτι του κυκλώνα. Η καρέκλα του διευθυντή ήταν μια ηλεκτρική καρέκλα. Ο πατέρας, λίγο πριν από το πραξικόπημα και εξαιτίας απειλών και δημοσιευμάτων μιας συγκεκριμένης εφημερίδας, έφτασε στο σημείο να παρκάρει το αυτοκίνητο 3-4 δρόμους παρακάτω γιατί φοβόμασταν ότι θα μπει βόμβα. Τέτοια ήταν η εποχή.

Αναβρασμός και απειθαρχία

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρξα πρότυπο πειθαρχίας. Ήμασταν ζωηροί, είχαμε την ευτυχία να ζήσουμε μια εποχή γενικού αναβρασμού και να έχουμε μια «άλλη σχέση» μαθητών-καθηγητών και μια άλλη λειτουργία του σχολείου. Θυμάμαι μέσα από τους ομίλους δραστηριοτήτων που είχαμε τα απογεύματα, εμείς παρόλο που ήμασταν σε έναν φιλολογικό όμιλο με τον καθηγητή μας και γνωστό ποιητή Κώστα Βασιλείου, να ακούμε τραγούδια του Σαββόπουλου, ξεφεύγοντας από τα φιλολογικά θέματα. Όταν ο Μπομπ Ντίλαν, λοιπόν, πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας για φέτος, επιβεβαίωσα μέσα μου εκείνο που ήξερα από τον Σαββόπουλο, ότι και το τραγούδι είναι λογοτεχνία.

Αντικειμενικά νομίζω εκείνες οι εποχές ήταν πιο ηρωικές. Σήμερα είναι πιο πεζές. Αυτό που έχει αλλάξει στη δημόσια ζωή, είναι αυτή επικοινωνιακή επανάσταση, με τα καλά και τα λιγότερο καλά της. Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωση έχει δοθεί ο λόγος στους πάντες. Στην πραγματικότητα ο καθένας μιλάει με ένα στενό περιβάλλον και δεν αντιλαμβάνεται ότι η συμμετοχή του δεν είναι μεγαλύτερη από εκείνην ενός κλασικού καφενείου με 15-20 θαμώνες. Ο πειρασμός είναι η μεγαλοστομία, μιας και όλοι μπαίνουν στο διαδίκτυο, είτε για να διαφημίσουν εαυτόν και φίλους είτε για να βρίσουν όλους τους άλλους.

«Κάποιοι έκαναν σταδιοδρομία με το “ΟΧΙ”»

Ρωτάτε αν νιώθω ότι μιλάω μόνος μου στην πολιτική. Αυτό είναι όντως ένα πρόβλημα που το έχουμε μια ομάδα ανθρώπων. Όταν προσπαθούμε να υπογραμμίσουμε τις πραγματικές διαστάσεις κάποιων θεμάτων. Υπήρξαν εποχές που κάποια πράγματα τα λέγαμε μόνοι μας, όπως μετά το 2004. Σήμερα, θυμάμαι ότι πράγματα που λέει όλος ο κόσμος -από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την Κυβέρνηση της Ελλάδας και όλα τα πολιτικά κόμματα- τα λέγαμε μόνοι μας τότε. Αναφέρομαι σε λύση του Κυπριακού σύμφωνη με τις ευρωπαϊκές αρχές και τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Όταν το είχαμε πει τότε, θεωρείτο μια τοποθέτηση ακραία και εκτός πλαισίου και μας είχαν περιθωριοποιήσει.

Θυμάμαι συχνά εκείνες τις εποχές, διότι ήμουν εκείνος που είχε το απόλυτο πολιτικό κόστος από τη στάση μας για το Σχέδιο Ανάν. Κάποιοι έκαναν πολιτική σταδιοδρομία με το «ΟΧΙ», μερικοί όμως το πληρώσαμε ακριβά. Ορισμένοι μάλιστα, από εκείνους που είχαμε αντιδράσει, κατάφεραν και συνέχισαν με διάφορα σχήματα, κάποιοι έγιναν κομματάρχες μέσα από συμμαχίες, ένας έφτασε να γίνει και Πρόεδρος της Βουλής. Εγώ βρέθηκα εκτός Συναγερμού σε διάφορα πειραματικά σχήματα και σε έναν ατελείωτο και αδιέξοδο διάλογο με αυτούς που σήμερα ονομάζουν εαυτούς «ενδιάμεσο χώρο» κάνοντας περίπου την ίδια συζήτηση.

Η ευρωπαϊκή ιδέα

Είμαστε μια πολιτική γενιά που μεγάλωσε, πολιτεύτηκε και πάλεψε για την ευρωπαϊκή ιδέα. Είχαμε καταλάβει πόσο καθοριστική ήταν αυτή για την Κύπρο κι αυτό που έπαιξε καθοριστικό ρόλο για να αποδεχτώ την πρόταση που μου είχε κάνει το 1996 ο τότε Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Γιαννάκης Μάτσης, να κατέλθω ως αριστίνδην υποψήφιος, είναι ότι τόσο ο ίδιος ο Μάτσης, το 1977, όσο και ο ίδιος ο ΔΗΣΥ είχαν βάλει κάτω την κατεύθυνση ότι η θέση της Κύπρου ήταν μέσα στην ΕΟΚ.

Όταν κάναμε σχέδια για μια ευρωπαϊκή λύση του Κυπριακού, μας κοιτούσαν όλοι με δυσπιστία, οι θέσεις μας απορρίπτονταν ως ακραίες. Σήμερα, παρ' όλες τις ταλαιπωρίες και παρά τα όσα περάσαμε, νιώθω μια ικανοποίηση να ακούω όλα τα κόμματα, πλέον, να υπογραμμίζουν ότι καλό το διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά πρέπει να σταθούμε και στις αρχές και τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα χρόνια στο Παρίσι

Αν χρωστάω κάπου, είναι στους γονείς μου και στο ελληνικό, δημόσιο σχολείο της Κύπρου το οποίο σήμερα περνάει πολύ δύσκολες ημέρες. Και τα δύο παιδιά μου πέρασαν από το δημόσιο σχολείο. Πιστεύω πολύ σε αυτό.

Χρωστάω στην εκπαίδευση που πήρα ως φοιτητής επί οκτώ χρόνια στο Παρίσι τη δεκαετία του ‘80. Οι Γάλλοι, ξέρετε, νιώθουν μια αυτάρκεια και μια υπερηφάνεια για το σύστημά τους, την ώρα που εμείς κοιτάζουμε τι θα κάνουν οι άλλοι για να το αντιγράψουμε. Μου έκαναν εντύπωση οι Γάλλοι και επηρεάστηκα από αυτούς, είχαν μια κοσμική δημοκρατία, έναν σωρό πρωτοπόρα και νεωτερικά ρεύματα. Έχουν και ως λαός το υπερβολικό βάσανο της διανόησης, σε αντίθεση με τους Αγγλοσάξονες που τους θεωρούν λιγάκι ψείρηδες.

Επίσης, ήμουν και σε ένα πανεπιστήμιο από το οποίο δέκα χρόνια πριν είχε ξεκινήσει ο Μάης του ‘68. Αν και θεωρείτο ότι είχε επηρεαστεί πολύ από την Αριστερά, είχε ταυτόχρονα μεγάλες εστίες δεξιάς. Σε εκείνο το πανεπιστήμιο είχα την ευκαιρία να δω προσωπικότητες όπως ο Ζακ Ντελόρ, η Κριστίν Λαγκάρντ αλλά και ο Ντομινίκ Στρος Καν, που αν και δεν ήταν καθηγητής μου έκανε μάθημα στα διπλανά αμφιθέατρα.

Ακρότητες

Το πιο ακραίο πράγμα που έχω κάνει στη ζωή μου; Ήταν το 2004 όταν, μαζί με άλλους, διαφώνησα δημοσίως για την επίσημη κομματική γραμμή. Μου πήρε πολλά μερόνυχτα να αποφασίσω και ήξερα τι θα ακολουθούσε. Ήταν η πιο μεγάλη αναταραχή που έχω ζήσει. Άλλο ένα ακραίο, που μου έρχεται στο μυαλό, είναι ότι ανέλαβα τηλεοπτική εκπομπή στον «Λόγο», που ήταν το πρώτο ιδιωτικό κανάλι μεν, της Εκκλησίας δε, παρά το γεγονός ότι ήμουν λειτουργός της Κεντρικής Τράπεζας. Είμαι βέβαιος ότι η Κεντρική μετάνιωσε που μου είχε δώσει την άδεια, σε αντίθεση με εμένα που δεν μετάνιωσα καθόλου. Ήταν μια μοναδική εμπειρία.

Περί μετανοίας

Αν μετανιώνω γενικά; Όταν είχα εκλεγεί για πρώτη φορά, ένας φίλος είχε πει στη γυναίκα μου «τώρα που εξελέγη, ξέχασέ τον». Είχα θεωρήσει ότι ήταν μια υπερβολή. Τελικά δεν ήταν. Το γεγονός ότι οι πολιτικοί υποθηκεύουν την προσωπική τους ζωή, είναι πραγματικά μια πολύ δύσκολη εμπειρία για κάποιον ο οποίος δεν το είχε καν συνειδητοποιήσει. Βέβαια ο κόσμος, και δικαιολογημένα, δεν το βλέπει αυτό. Δεν πρόκειται να πω «μετάνιωσα», αλλά θα ήθελα τα προηγούμενα χρόνια να είχα τον προσωπικό χρόνο που έχει ένας μέσος άνθρωπος ο οποίος καταφέρνει να μεριμνά για τη ζωή του. Να ασχολούμουν με αυτά που με ενδιαφέρουν πέραν της πολιτικής, όπως να διάβαζα και να έγραφα.

Ρωτάτε αν μετάνιωσα για το σχόλιο περί «καλλιστείων» στις περασμένες εκλογές. Είναι αστείο, όποιος με ξέρει έστω και λίγο καταλαβαίνει ότι εγώ δεν θα μπορούσα να πω τέτοιο πράγμα. Αλλά, σε μια συζήτηση στο Δελτίο Ειδήσεων με την ταχύτητα που έπρεπε να έχει εκείνη την ώρα ο Χρύσανθος Τσουρούλλης ως παρουσιαστής, δεν πρόλαβα καν να ολοκληρώσω την πρότασή μου.

Εκείνο που εννοούσα είναι ότι το ζήτημα δεν είναι να παρελάσει ο καθένας και να προβάλλει τα προσωπικά του προσόντα, είτε είναι άντρας είτε είναι γυναίκα. Δυστυχώς, εκλήφθηκε ως σχόλιο για τις γυναίκες. Αυτό ήταν μόνο η αρχή μιας κακής περιπέτειας, όχι δικής μου, αλλά το κόμματος. Φτάσαμε στο σημείο ο ΔΗΣΥ να καθίσει στο σκαμνί του κατηγορουμένου για τα ψηφοδέλτιά μας, παρά το γεγονός ότι ήμαστε το μόνο κόμμα που έκανε εκλογές για την κατάρτισή τους.

«Δεν ήμουν πάντα πολιτικός»

Αν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου εκτός πολιτικής; Μα δεν υπήρξα πολιτικός σε όλη μου τη ζωή. Συμμετείχα στα δημόσια πράγματα, βεβαίως, όχι όμως με την ιδιότητα του κομματικού στελέχους. Αυτό δείχνει, για κάποιους φίλους μου, ότι «τα ‘θελε η ράχη μου», αλλά έχω εργαστεί στην Κεντρική Τράπεζα, έχω κάνει τηλεόραση και ραδιόφωνο, έχω υπάρξει συνεκδότης λογοτεχνικών περιοδικών. Έχω πολλές διαδρομές στη ζωή μου. Αν είμαι αντιφατικός χαρακτήρας; Δεν ξέρω. Για εμένα όλα έχουν μια συνοχή. Εξάλλου, το μότο μου για τη ζωή είναι «κάλιο σφάλμα, παρά κάλμα», μια φράση δανεική από τον φίλο μου Κώστα Ζουράρι.

Τρία πράγματα που με χαρακτηρίζουν είναι: πεισματάρης, υπέρ το δέον συναισθηματικός και κολλημένος με τη γλώσσα. Σας κάνει εντύπωση που δεν είπα «απείθαρχος». Μα τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, δεν δικαιώνω αυτήν τη φήμη.