Πλησίαζε 10 το πρωί της 26ης Ιουλίου. Ένα ραντεβού χρωστούμενο από το παρελθόν. Έτσι, τουλάχιστον, το ένιωθα, καθώς χρόνια πριν είχα επιχειρήσει να ασχοληθώ με την ιστορία του Τάσου Μάρκου, χωρίς αποτέλεσμα.
Όμως, καμιά φορά πρέπει να έρθει το πλήρωμα του χρόνου.
Από τις μετρημένες φορές στη δημοσιογραφική μου πορεία, που μου ήταν εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστώ το "ρεπορτάζ".
Το ζήτημα δεν ήταν να αποτυπώσω απλώς σ’ ένα κομμάτι χαρτί, τυπικά, τα συναισθήματα ενός ανθρώπου που κουβαλά το βάρος ενός ονόματος και τον αβάσταχτο πόνο μιας μη αναπληρώσιμης απώλειας.
Ακριβής στην ώρα του ο Πάρις Μάρκου. Ευγενικός. Χαμογελαστός και εμφανισιακά πιστό αντίγραφο του πατέρα του. Κρατούσε στο χέρι ένα φάκελο με στοιχεία, τα οποία αποτύπωναν την ιστορία του Τάσου. Έτοιμη δουλειά. Μα δεν ήταν αυτό που ήθελα. (Άλλα θεώρησα πως οφείλω στον πατέρα του, που θυσίασε για την πατρίδα και για όλους μας το υπέρτατο αγαθό, τη ζωή.) Εκείνο, που επεδίωκα, ήταν να δω μέσα από τα δικά του μάτια την ιστορία ενός θρύλου, του οποίου φέρει το όνομα.
Κρυστάλλινες οι πρώτες εντυπώσεις. Άνθρωπος προσηνής, χωρίς ίχνος επιτηδευμένης περηφάνειας. Πίσω από την αριστοτεχνική προσπάθεια απόκρυψης του πόνου, πρόβαλλε μια επιβλητική αξιοπρέπεια.
(Διαφορετικός χρόνος, αλλά στα ίδια χνάρια. Αριστερά ο Πάρις Μάρκου και δεξιά ο πατέρας του Τάσος Μάρκου)
Η σιωπή που μιλά πιο δυνατά απ’ τις λέξεις
Λιγομίλητος, όπως ακριβώς περιγράφεται και ο πατέρας του. Μα, είναι από εκείνες τις σπάνιες φορές, που η σιωπή μιλά πιο δυνατά από τις λέξεις.
"Δύσκολο να μιλάς για τον δικό σου άνθρωπο", μου είπε. Έπειτα, παύση.
Μέσα από φεγγαρά περάσματα και νοητές στοές, ο χρόνος πάει πίσω... Στο 6χρονο τότε παιδί, που κράτησε μόνο εικόνες από έναν πατέρα που έγραψε σελίδες ιστορίας, πατριωτισμού και ηρωϊσμού.
Ένας βραχνός ήχος σπάει την ολιγόλεπτη σιωπή. "Ο πατέρας μου πολέμησε για τα ιδανικά και τα πιστεύω του. Έκανε το καθήκον του, δίδοντας μέσα από το δικό του παράδειγμα τη χαμένη αξιοπρέπεια ενός πολέμου, ο οποίος ήταν προδομένος και χαμένος από την αρχή".
"Ο πατέρας μου, γεννήθηκε ακριβώς για να δώσει το παράδειγμα" κι’ επιχειρώντας να πνίξει τη συγκίνησή του πρόσθεσε: "Μπορεί εμείς ως οικογένεια να χάσαμε τον δικό μας άνθρωπο, τον πατέρα, αλλά πιστεύω ότι η νέα γενιά κέρδισε μια ακτίδα φωτός για το αύριο".
Το αύριο, που ο Πάρης Μάρκου, βλέπει τώρα πια στα μάτια των δικών του παιδιών του Τάσου και της Χριστιάνας και στων παιδιών του κόσμου όλου.
"Ο πατέρας μου ήταν ένας άνθρωπος, που με την παρουσία του γέμιζε τον χώρο. Στα μάτια τα δικά μου και της αδερφής μου φάνταζε τεράστιος. Αγαπούσε και προσέδιδε βάρος στην οικογένεια του. Ήταν άνθρωπος με αρχές, αξίες, ιδανικά και λάτρευε τον τόπο του και την Ελλάδα".
Φοβάμαι να παρέμβω στον λόγο του. Δεν θέλω να διασαλεύσω τη ροή των σκέψεων του. Αποτολμώ, όμως, να τον ρωτήσω για την απώλεια, για τα παιδικά χρόνια που διέκοψε βίαια η εθνική τραγωδία.
"Το βάρος έπεσε στη μητέρα μου, η οποία έγινε και πατέρας. Ήταν ο στυλοβάτης μας μέχρι την τελευταία της πνοή".
Αγνοούμενος – Άγνωστη λέξη
Τον χάνω για μερικά –ίσως- δευτερόλεπτα. Η σκέψη μου στρέφεται αστραπιαία στη Μαίρη Μάρκου, σε σκηνές αγωνίας, φόβου, θλίψης, σε ξύλινες ανακοινώσεις του τύπου «η τύχη του αγνοείται».
"Η λέξη αγνοούμενος, ήταν για εμάς σ’ εκείνην την ηλικία μια ακατανόητη έννοια. Ακόμα κι’ αυτήν, όμως, η μητέρα μου επιχείρησε να μας την εξηγήσει. «Ο πατέρας θα αργήσει να επιστρέψει» και αργότερα, «ο πατέρας χάθηκε στον πόλεμο, θεωρείται αγνοούμενος»."
Σχεδόν ψέλλισε τη λέξη αγνοούμενος. Κι΄ όμως, ο Πάρις Μάρκου αν και δεν κατάφερε ακόμη να αφαιρέσει το όνομα του πατέρα του από τον μακρύ κατάλογο, πρωτοστατεί στις προσπάθειες για εξεύρεση της τύχης των αγνοουμένων.
Συγκλονιστικός, όμως, είναι και τις στιγμές που μιλά για τη μητέρα του. Μια γυναίκα – πρότυπο, μια γυναίκα που ο στεναγμός συντρόφευε για 30 χρόνια.
"Η μητέρα μας ήταν άνθρωπος προοδευτικός. Μας μετέδωσε τις αξίες και το αίσθημα της ελευθερίας και της εμπιστοσύνης. Μας έμαθε να είμαστε αξιοπρεπείς, να δοκιμάζουμε στη ζωή και να λαμβάνουμε μόνοι μας τις σωστές αποφάσεις, μακριά από φανατισμούς και ταμπέλες.
Η ίδια, υπήρξε άνθρωπος της προσφοράς και της αγάπης. Αν και ήταν λαβωμένη, πρώτη έτρεχε να στηρίξει, όπου υπήρχε πόνος και απώλεια."
