Λευκωσία 2010. Μια αναπτυσσόμενη πόλη, με επιχειρήσεις, πολυκατοικίες, φανταχτερές διαφημίσεις και εικόνες, που σε παραπέμπουν σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, φυσικά πάντοτε σε πιο μίνιμαλ διαστάσεις.

Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας, βολεμένοι στην ευμάρειά τους, ζουν και αναπνέουν για τον απογευματινό καφέ, τη νυχτερινή έξοδο στα στέκια των «διασήμων» και όποια άλλη κοινωνική εκδήλωση τραβά τα φλας των κοινωνικών φυλλάδων και ελκύει τα μέλη μιας νεόπλουτης κοινωνίας, που ξαφνικά ανέβηκε επίπεδο... Αντικρίζοντας τα τεκταινόμενα γύρω τους μέσω των διπλών ηχομονωτικών παραθύρων των γραφείων τους και των φιμέ ανεμοθωράκων των φρεσκοπλυμένων αυτοκινήτων τους, ζουν στον ιδανικό κόσμο, που οι ίδιοι έφτιαξαν για να τους χωρεί μονάχα αυτούς. Όμως, έξω από το όμορφο και αγγελικά πλασμένο συννεφάκι των εξ ορισμού πρωτευουσιάνων ζει ή μάλλον προσπαθεί να ζήσει εντός της ίδιας πόλης με τους προαναφερθέντες μια παράξενη μειοψηφία. Περνώντας την περίφημη Τάφρο που χωρίζει τις δύο Λευκωσίες, ένας περιηγητής θα αντικρίσει ένα άλλο θέαμα, όπου οι θιασώτες καμία σχέση δεν έχουν με τους υπόλοιπους πρωτευουσιάνους. Απλοί άνθρωποι, του μόχθου, που κοινό χαρακτηριστικό έχουν τον αναγκαστικό τους ξεριζωμό από τις χώρες που αποκαλούν «πατρίδα».

Σε μια-δυο γειτονιές μαζεμένοι άναρχα σε ένα συνονθύλευμα πολιτισμών σχηματίζοντας μια μοντέρνα Βαβέλ, έφτιαξαν ή απλά κληρονόμησαν τη δική τους Λευκωσία, όπου θέλοντας και μη έφτιαξαν τη ζωή τους, πάντοτε ελπίζοντας σε καλύτερες ημέρες γι’ αυτούς και τα παιδιά τους. Δεν μένουν άπραγοι και, παρά τα συνεχή χτυπήματα της μοίρας, έφτιαξαν τον δικό τους πολιτισμό, όπου εκεί μέσα ψωνίζουν, κουρεύονται, περπατούν και διασκεδάζουν. Ιστορίες καθημερινές, βγαλμένες από την πραγματικά σκληρή ζωή, που έζησαν και ζουν οι μετανάστες της πρωτεύουσάς μας. Καλωσήρθατε στην Παλιά Λευκωσία.

Έντονη η πολυπολιτισμικότητα
Αρχίζοντας το οδοιπορικό στην οδό Τρικούπη, παρατηρήσαμε από την αρχή την αντίθεση. Τα ετοιμόρροπα κτίρια, που καμία σχέση δεν έχουν με τα κτίρια της άλλης Λευκωσίας, στέκονται μετά βίας στο ύψος τους και, μάλιστα, φιλοξενώντας υπεράριθμες ψυχές εντός των τοίχων τους, που έχασαν εδώ και καιρό το χρώμα τους. Κατεβαίνοντας από το αυτοκίνητο ήδη το θέαμα δεν άφηνε κανέναν αδιάφορο. Μια τσιγγάνα στο παρακείμενο πεζοδρόμιο με ένα άδειο φλιτζάνι περίμενε να ρίξουμε τον οβολό μας στην προσπάθειά της για να ταΐσει τα παιδιά της, όπως μας είπε. Δίπλα της, αδιάφορα περνούσαν δυο ασιατικής καταγωγής κοπέλες, που η ηλικία τους δεν ξεπερνούσε τα 25 και συνοδεύονταν από έναν μεσόκοπο κύριο κυπριακής καταγωγής, του οποίου το χαμόγελο μιλούσε από μόνο του… Στο δρόμο, προσεγγίζοντας τους διάφορους περαστικούς, πήραμε μια γεύση από το τι θ' ακολουθήσει. Οι χώρες προέλευσης των διαβαινόντων πάρα πολλές. Αυτοί οι άνθρωποι μαζεύτηκαν εδώ, στη χώρα μας, από όλα τα μέρη του κόσμου. Φιλιππίνες, Μπανγκλαντές, Βουλγαρία, Αίγυπτος, Πακιστάν, Συρία, Ινδία είναι μερικές από τις χώρες που ακούσαμε. Σκόρπιες ιστορίες, διαφορετικών ανθρώπων εκτυλίσσονταν μπροστά μας από τις αφηγήσεις τους. Τα παράπονά τους πολλά, ειδικά από την έλλειψη κρατικής μέριμνας, αλλά το χαμόγελό τους ποζάροντας στο φακό προσέδιδε έστω μια μικρή νότα αισιοδοξίας.

Οι μυρωδιές και το σκηνικό
Η μυρωδιά του τοπίου μια μείξη από μπαχαρικών που χρησιμοποιούνται στις ανατολίτικες κουζίνες, σκόρδου και βρομιάς από τους κάδους των σκουπιδιών. Αν κλείσεις τα μάτια σου, θα νομίσεις ότι βρίσκεσαι σε έναν μικρό εμπορικό δρόμο της Μανίλας ή σε ένα σοκάκι μιας πόλης της Περσίας. Οι διαφημιστικές πινακίδες των υπεραγορών και των διαφόρων καταστημάτων, έντεχνα τοποθετημένες πάνω από τις σκουριασμένες, αναγράφουν στα αραβικά ή σε άλλες γλώσσες το περιεχόμενό τους. Κυρίαρχη λέξη, ειδικά στα καταστήματα που πωλούν τρόφιμα, το «halal». Το «χαλάλ» είναι οι πράξεις και τα αντικείμενα που επιτρέπονται στον Ισλαμικό Νόμο. Τα τρόφιμα που ορίζονται ως «χαλάλ» αφορούν ειδικά το κρέας, που κατά τη διάρκεια της σφαγής του ζώου ακολουθήθηκε η διαδικασία που επιτρέπεται από το Κοράνι. Το ζαχαροπλαστείο έσφυζε από ζωή, αφού οι εργάτες είχαν ήδη σχολάσει από τις εργασίες τους και έκαναν τη βόλτα τους για ένα γλυκό με την οικογένειά τους πριν από τη βραδινή κατάκλιση. Όπως μας διηγήθηκαν, αυτή είναι η ψυχαγωγία τους τις καθημερινές. Πολλές παρέες κάθονταν σε σκαλιά ή αυτοσχέδια καθίσματα και έπιναν μια μπίρα ή έτρωγαν ένα γλυκό, άλλοι με καλή διάθεση και άλλοι πιο σκυθρωποί. Πάντοτε οι παρέες χωρισμένες ανά εθνικότητα ή ακόμα και χρώμα. Αλλού συζητούσαν τα προβλήματα οι Γκανέζοι, σε άλλα σκαλιά καθόντουσαν οι Πακιστανοί και σε άλλη γωνιά άραζαν οι Βούλγαροι.

Η Κυριακή και τα ποδήλατα
Όπως οι ίδιοι μας αφηγήθηκαν, η Κυριακή είναι η μόνη ελεύθερη μέρα για πολλούς και φροντίζουν να την απολαμβάνουν με βόλτες στον δημόσιο κήπο ή σε επισκέψεις σε άλλους ομοεθνείς τους, που δεν έχουν την ευκαιρία να βλέπουν συχνά. Οι μετακινήσεις τους γίνονται κυρίως με τα λεωφορεία αφού λίγοι μας ανέφεραν ότι ήταν ιδιοκτήτες αυτοκινήτων. Μάλιστα, όσοι έχουν αυτοκίνητα, τα πλείστα εξ αυτών τους τα δανείζουν οι εργοδότες τους για να πηγαίνουν και να έρχονται στη δουλειά τους. Έντονη είναι η παρουσία των ποδηλάτων, αφού πολλοί φαίνεται να το έχουν ως κύριο μέσο μετακίνησής τους.

Σπίτια - τρώγλες στεγάζουν τα όνειρά τους
ΟΙ ΖΑΡΩΜΕΝΟΙ τοίχοι στην Τρικούπη, αλλά και στις παρακείμενες οδούς, στεγάζουν όλους αυτούς που θέλησαν να μεταναστεύσουν στην Κύπρο για ένα καλύτερο αύριο. Παράλληλα, οι τεταμένες πολιτικές και στρατιωτικές καταστάσεις είναι ένας άλλος λόγος που προτίμησαν να έρθουν στη χώρα μας. Σε τετραώροφη πολυκατοικία περίπου 25 διαμερισμάτων, ένοικος της μας ανέφερε ότι ζουν εντός της περί των 250 ατόμων! Άλλοι στριμωγμένοι σε μικρά δωμάτια και άλλοι σε διαδρόμους με την κατάσταση να είναι ανεξέλεγκτη. Πολλές φορές αναγκάζονται να πληρώνουν υπέρογκα ποσά για το χώρο που ενοικιάζουν, αφού πολλοί ως παράνομοι μετανάστες δεν έχουν ούτε πολλές επιλογές αλλά ούτε και δικαιώματα. Η εκμετάλλευση σε όλο της το μεγαλείο, όπου και οι ιστορίες που ακούσαμε αναρίθμητες. Η φράση «παιδιά ένος άλλου Θεού» ξεσπά αμέσως στη σκέψη. Δυο αντικριστές πολυκατοικίες ενώνονταν από μια σειρά χριστουγεννιάτικων διακοσμητικών λαμπών, οι οποίες σε κάνουν να αναρωτιέσαι από ποιο Δεκέμβρη είναι εκεί τοποθετημένες και αν υπάρχει κάποιος αρμόδιος για να μεριμνήσει να αφαιρεθούν. Στις πλείστες στέγες έντονη ήταν η παρουσία των δορυφορικών κεραιών. Η ανάγκη για επαφή με την πατρίδα, έστω μέσω του μαγικού κουτιού, πασιφανέστατη, αφού και οι ίδιοι αργότερα στις διηγήσεις τους μας ανέφεραν ότι η εδώ παρουσία τους είναι προσωρινή και πεποίθησή τους η επιστροφή στην πατρίδα.

Μαχητές της ζωής
Με τι να ασχολούνται, άραγε, αυτοί οι άνθρωποι; Πώς περνούν στην καθημερινότητά τους; Τα βγάζουν πέρα; Ποιος αέρας τούς έφερε στην Κύπρο;
Τι σημαίνει να βρίσκεσαι μακριά από τη πατρίδα σου και τα αγαπημένα σου πρόσωπα; Ποια η στήριξη του κράτους και της πολιτείας ευρύτερα προς τα πρόσωπά τους; Ποιες οι συνήθειές τους;
Η «Σ» βρέθηκε για μερικές ώρες ανάμεσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους, πήρε τον «παλμό» τους και κατέγραψε με κάθε λεπτομέρεια τις συνήθειές τους, τον τρόπο ζωής τους και εκτενέστερα το βίο αυτών στην… αθέατη πλευρά της πόλης. Είναι ανάγκη, στο παρόν στάδιο, να επισημάνουμε ότι μετά λύπης μας γίναμε ακροατές άσεμνων, απαράδεκτων, μα… πολύ περισσότερο απάνθρωπων πράξεων και συμπεριφορών, εναντίον αυτών των μαχητών της ζωής. Όπως μας εκμυστηρεύτηκαν μερικοί, συνάνθρωποί μας δεν χάνουν στιγμή να τους χλευάζουν, να τους υποτιμούν και να τους εξευτελίζουν δημόσια. Οι λόγοι; Επειδή έχουν διαφορετικό χρώμα, γιατί έχουν στο λεξικό τους άλλη γλώσσα και γενικά διότι οι συνήθειες αυτών των ανθρώπων δεν συνάδουν με τις δικές τους. Παρακάτω παραθέτουμε το προφίλ μερικών ατόμων που συναντήσαμε στην οδό Τρικούπη και που μας έδωσαν την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί τους κατά το οδοιπορικό μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι μας δέχτηκαν και μας αντίκρισαν με μεγάλη τους χαρά.

Τα δύο αδέρφια από το Πακιστάν…
Ο ΜΟΧΑΜΕΝΤ και ο Μονζούρ είναι δύο αδέρφια από το Πακιστάν. Ο Μονζούρ ήρθε στην Κύπρο πριν από ένα τέσσερα χρόνια και το 2008 αγόρασε το μικρό μπακάλικο στην οδό Τρικούπη. Τους συναντήσαμε να στοιβάζουν στα ράφια διάφορα προϊόντα. Η πολιτική κατάσταση στο Πακιστάν δεν τους επέτρεπε να μείνουν και να διακινδυνεύουν τη ζωή τους.
Mohamed Mohamed: Είμαι 25 χρονών και κατάγομαι από το Πακιστάν. Βρίσκομαι στην Κύπρο εδώ και ένα χρόνο. Σκοπεύω να παραμείνω δύο με τρία χρόνια. Το μαγαζί αυτό είναι του αδελφού μου και δουλεύω εδώ μαζί του. Η ζωή στην Κύπρο είναι πολύ δύσκολη και όλα είναι πανάκριβα. Ευτυχώς ο αδερφός μου έχει αυτήν τη δουλειά εδώ και έχουμε έτσι κάποιο εισόδημα. Οφείλω να ομολογήσω, όμως, ότι οι συνθήκες διαβίωσης εδώ στην Κύπρο είναι καλύτερες απ’ ό,τι στη χώρα μου. Στο μαγαζί μας πουλούμε απ’ όλα τα είδη τροφίμων, όπως επίσης και φαγητά τα οποία είναι επιτρεπόμενα για την ισλαμική θρησκεία (χαλάλ). Πολλοί κάτοικοι τής εδώ περιοχής έρχονται και αγοράζουν αυτά τα φαγητά. Πολλοί επίσης είναι και οι Κύπριοι πελάτες μας.
Monzour Sen: Κατάγομαι από το Πακιστάν και είμαι στην Κύπρο τέσσερα χρόνια. Αυτό είναι το μαγαζί μου, το οποίο απέκτησα πριν από δύο χρόνια. Τώρα που ήρθε και ο αδελφός μου στην Κύπρο και δουλεύει εδώ μαζί μου, τα πράγματα είναι πιο εύκολα για μένα. Δεν μπορώ να παραπονιέμαι, ευτυχώς έχουμε μια δουλειά και τα βγάζουμε πέρα. Υπάρχουν ορισμένοι γνωστοί μου, όμως, που δεν έχουν ούτε και να φάνε. Τους βοηθάω όσο μπορώ.

Για να σπουδάσει και να δουλέψει
Ο ΟΥΖΤΙΝ είναι από το Mπαγκλαντές. Ήρθε στην Κύπρο για να σπουδάσει και να δουλέψει. Τον βρήκαμε να ξεφορτώνει σάκους με άλλους δυο ομοεθνείς του στην προσπάθειά τους να βγάλουν τα προς το ζην. Δηλώνει ευτυχισμένος, αφού στην Κύπρο γνώρισε τη γυναίκα της ζωής του, την Κάτια από τη Βουλγαρία. Είναι Ευρωπαίος υπήκοος, αλλά θα ήθελε πολύ, όπως μας εξομολογήθηκε, να επιστρέψει στην πατρίδα του.
Ουζτίν Μαΐν-Κάτια: Είμαι 29 χρονών και είμαι σχεδόν έξι χρόνια στην Κύπρο. Δεν έχω μόνιμη δουλειά και είμαι φοιτητής. Σπουδάζω σε κολέγιο. Έχω ήδη πάρει το πτυχίο μου και τώρα κάνω μαθήματα για να αποκτήσω το μεταπτυχιακό μου. Μόλις τελειώσω το πτυχίο μου σκοπεύω να επιστρέψω στην πατρίδα μου. Όπως όλοι έτσι και εγώ, σίγουρα θέλω να επιστρέψω στην πατρίδα μου κάποια στιγμή. Η συμπεριφορά των Κυπρίων απέναντί μου είναι καλή, αλλά εξαρτάται και από την διάθεσή τους. Μου είναι δύσκολο να βρω δουλειά αυτήν τη στιγμή. Μου στέλνουν λεφτά οι γονείς μου, αν και πολλές φορές βρίσκω κάποιες δουλειές μερικής απασχόλησης. Ο πατέρας μου είναι αστυνομικός και έχει τη δυνατότητα να μου στέλνει λεφτά. Μπορώ να πω ότι είμαι ευτυχισμένος αφού παντρεύτηκα εδώ στην Κύπρο και περνάω καλά.

Ευχαριστημένοι από τη ζωή στην Κύπρο
Hamad Mesout: Zω στην Κύπρο εδώ και δύο χρόνια. Περνώ πολύ καλά και οι Κύπριοι μού συμπεριφέρονται μια χαρά. Έχω τελειώσει το δίπλωμά μου και τώρα κάνω μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και υπολογίζω ότι θα μου πάρει δυο χρόνια για να τελειώσω τις σπουδές μου. Τον ελεύθερό μου χρόνο μού αρέσει να τον περνώ εδώ με άλλους συμπατριώτες μου. Για τις μετακινήσεις μου χρησιμοποιώ το λεωφορείο και βοηθήθηκα πολύ με τις διαδρομές και τα καινούργια λεωφορεία. Μου αρέσει πολύ η Κύπρος.

Anif Han: Είμαι δύο χρόνια στην Κύπρο και κατάγομαι από το Πακιστάν. Δουλεύω οδηγός σε μια εταιρεία που πουλά φιάλες υγραερίου. Κάνω διανομή σ’ ολόκληρη την Κύπρο. Ο μισθός που παίρνω είναι αρκετά καλός και μπορώ να ζω άνετα, σε σύγκριση με τη χώρα μου. Είναι πολύ καλή η ζωή εδώ στην Κύπρο. Στη χώρα μου πάω μόνο για διακοπές, ένα με δύο μήνες και επιστρέφω πίσω. Έχω αρκετούς φίλους Κύπριους, όπως επίσης και το αφεντικό μου είναι Κύπριος. Υπάρχουν όμως και αυτοί οι οποίοι μου συμπεριφέρονται άσχημα πολλές φορές, λόγω του ότι είμαι ξένος εδώ.

«Τα γλυκά της πατρίδας μου»
Rahim Gul: Κατάγομαι από το Πακιστάν. Μένω εδώ και αρκετό καιρό στην Κύπρο. Το μαγαζί αυτό που διατηρώ είναι πολύτιμο για μένα, είναι όλη μου η ζωή. Κάνω παραδοσιακά γλυκά και εδέσματα του Πακιστάν, όπως λοκμάδες, πίτες γεμιστές με βοδινό κρέας κτλ. Έρχονται πολλοί συμπατριώτες μου και κάτοικοι της περιοχής στο μαγαζί και αγοράζουν γλυκά. Το σημαντικό για μένα είναι ότι διατηρώ τα έθιμα της χώρας μου, ακόμη και έξω απ’ αυτήν και δίνω την ευκαιρία στους ομοεθνείς μου να τρώνε τα γλυκά, που βρίσκουμε μόνο στην πατρίδα μας, αλλά και για όλους τους υπόλοιπους να τα δοκιμάσουν.

«Μπορώ να ζήσω πιο φυσιολογικά»
Bilar Burin: Είμαι 31 ετών και κατάγομαι από την Παλαιστίνη. Είμαι επτά χρόνια στην Κύπρο. Όπως ξέρετε η κατάσταση στην Παλαιστίνη δεν είναι και η καλύτερη για να μπορεί να ζήσει κάποιος με ασφάλεια. Υπάρχουν συνεχώς πολλές συγκρούσεις και ο στρατός καραδοκεί παντού. Εδώ στην Κύπρο τουλάχιστον δεν υπάρχουν τέτοιες άσχημες καταστάσεις. Προσωπικά μπορώ να ζήσω πιο φυσιολογικά εδώ στην Κύπρο, μακριά από πολέμους και διαμάχες. Δουλεύω καθημερινά εδώ στην φρουταρία. Έχουμε πολλούς πελάτες από διάφορες χώρες, όπως Φιλιππίνες, Μπαγκλαντές, Αίγυπτος, Πακιστάν, Συρία, Ινδία, ακόμη και Κύπριους πολλές φορές. Πουλάμε απ’ όλα εδώ στο μαγαζί. Καθημερινά δουλεύω από τις τρεις το απόγευμα μέχρι τις δέκα το βράδυ. Προσωπικό χρόνο έχω μόνο την Κυριακή, οπόταν τακτοποιώ τις δουλειές μου και κάνω επίσης τα προσωπικά μου ψώνια.